|
Issiqlik akkumulyatorlari uchun materiallar.
Isitishning suyuqlikli tizimlari va suv isitish qurilmalari uchun suvdan asosan issiqlik akkumulyasion material sifatida qo‘llash, havo geliotizimlari uchun – galka, groviy va shunga o‘xshash materillardan foydalanish maqsadga muvofiq. Ammo shuni nazarda tutish kerakki, bir xil energiya sig‘imidagi galkali akkumulyator suvli issiqlik akkumulyatori bilan taqqoslanganda 3 marta katta hajmga va 1,6 marta katta maydonni egallaydi. Masalan, diametri 1,5 m, balandligi 2,4 m bo‘lgan suv akkumulyatori 4,3 m3 hajmga ega, bu vaqtda tomonlari 2,4 m kub shaklidagi galkali akkumulyator 13,8 m3 hajmga ega bo‘ladi.
Fazoviy o’tishga ega issiqlik akkumulyasion moddalarning xossalari
Modda
|
Ter.0C
|
ρ, g/sm3
|
λ Vt/(m*K)
|
C,kJ/(kg*K)
|
Fazoviy o’tish entalpiyasi
|
kJ/kg
|
MJ/m3
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
Noorganik moddalar
|
SaSI2 6H2O
|
29,2
|
1,62
|
1,5
|
0,6
|
0,3
|
1,47
|
1,47
|
172,5
|
258,1
|
Na2SO4 10H2O
|
32,4
|
1,46
|
1,41
|
0,5
|
0,3
|
1,76
|
3,31
|
251
|
345,2
|
Na2HPO4 12H2O
|
35,2
|
-
|
1,42
|
0,5
|
|
1,55
|
3,18
|
279
|
403,2
|
Organik kislotalar
|
Lauriiovaya
|
44
|
-
|
0,91
|
0,4
|
0,2
|
-
|
-
|
175,3
|
159,6
|
Miristinovaya
|
54,1
|
-
|
0,87
|
-
|
-
|
1,6
|
2,26
|
187,8
|
162,8
|
Palmitinovaya
|
65
|
-
|
0,88
|
-
|
-
|
1,8
|
2,73
|
184,5
|
162,9
|
Sterinovaya
|
70,1
|
-
|
0,95
|
-
|
0,2
|
1,67
|
2,3
|
200,3
|
191
|
Parafinlar
|
Parafin
|
22
|
0,9
|
0,77
|
0,3
|
0,2
|
2,91
|
-
|
187,8
|
144
|
Oktadekan
|
28
|
-
|
0,79
|
-
|
0,1
|
2,1
|
2,17
|
244,2
|
194,1
|
i-Eykozan
|
36,7
|
0,86
|
0,78
|
-
|
0,2
|
2,01
|
2,21
|
247
|
192
|
4-jadval
Material
|
ρ,kg/m3
|
S,kJ/(kg*K)
|
λ ,Vt/(m*K)
|
ΔT=20K, issiqlik akkumulyatsiya qilish qobilyati, MJ/m3
|
Suv (0,1MPa bosimda)
|
1000
|
4,19
|
0,6
|
73,4
|
Tosh (tabiiy)
|
3100
|
0,83
|
|
52,6
|
Beton (yengil to'ldiruvchi bilan)
|
1000
|
1,04
|
0,35
|
20,9
|
Temir beton
|
2200
|
1,08
|
1,56
|
47,5
|
G'isht
|
1700
|
0,83
|
0,75
|
27,4
|
Yog'och
|
800
|
1,55
|
0,21
|
25
|
Po'lat
|
7800
|
0,47
|
58
|
73,4
|
Quruq qum
|
1500
|
0,83
|
0,58
|
25
|
Quruq Yer
|
1000-2000
|
0,83
|
0,17-0,58
|
16,6-50,4
|
Galka
|
2604
|
0,86
|
1,7-4
|
45,6
|
Suyuq natriy
|
960
|
1,26
|
67,5
|
24,2
|
Evtektik aralashma (46% NaNO3+54%KNO3)
|
1733
|
1,55
|
0,57
|
53,6
|
Suv (1MPa bosimda)
|
920
|
4,32
|
0,69
|
79,5
|
5-jadval
Issiqlik akkumulyatorlash zichligi ahamiyatli darajada modda turiga va akkumulyatorlash usuliga bog‘liqdir. U yoqilg‘ida ximiyaviy bog‘liqlik ko‘rinishida akkumulyasiyalanishi mumkin. Bunda akkumulyasiyalanish zichligi yonish issiqligiga mos keladi: neft – 11,3 , ko‘mir (shartli yoqilg‘i) -8,1 , vodorod – 33,6 va yog‘och – . Seolitda issiqlikning termokimyoviy akkumulyasiyasida (adsorbsiya – desorbsiya jarayonlari) 550C harorat farqida 286 issiqlik akkumulyasiyalanishi mumkin. 600C harorat farqida qattiq materiallarda (qoya tosh, galka, granit, beton, g‘isht) issiqlikni akkumulyasiyalash zichligi 14-17 , suvda – 70 ni tashkil etadi. fazoviy o‘tish moddalarida (erish – qotish) akkumulyasiyalash zichligi ancha yuqori: muz (erish) – 93, parafin – 47, noorganik kislotalar, tuzlar gidratlari – 40-130 . Issiqlik akkumulyasion moddalarning xossalari 4-5 jadvallarda keltirilgan.
Shuningdek issiqlikni akkumulyasion qilish tuproqda ham amalga oshirilishi mumkin, bu usul asosan gelioissiqxonalarda qo‘llaniladi.
Bak akkumulyatorni tayyorlashda material sifatida odatda beton yoki po‘latdan foydalaniladi. Galka qatlami uchun bunker ham bu materiallardan tayyorlanishi mumkin. shu bilan bir qatorda qalin faneradon (12 mm) yoki dokadan ham tayyorlanadi, bunda karkas po‘lat burchakdan qilinadi. Galkali akkumulyatorning gorizontal joylashish holatidan yuqoridan galka qatlamiga polimer plyonkani yotqazish zarur, undan so‘ng qalinligi 5 sm bo‘lgan qum qatlami tushish kerak. Bunday qilinishining sababi galka qatlamining ustida havo harakatini ham nazarda tutish zarur.
Quyosh kollektorlarini tayyorlash va montaj qilish: Quyosh energiyasi kollektorlari qoidaga muvofiq zavod sharoitlarida tayyorlanadi va bir vaqtda tayanch konstruksiyalari ham tayyorlanadi. Ammo oddiy kollektorlarni mahalliy usulda qo‘lbola holda tayyorlash mumkin, nazarda tutish kerakki, bu holda ularning issiqlik samaradorligi yuqori bo‘lmaydi. Quyosh kollektorlarida asosiy konstruktiv element absorber, ya’ni nur yutuvchi yuza hisoblanadi. Eng ko‘p qo‘llaniladigan yassi quyosh kollektorlari uchun har xil turdagi absorberlarning konstruktiv shakllari 5.17 rasmda keltirilgan.
3 - rasm. Yassi suyuqlikli kollektorlarda absorberlarning sxemalari:
a-yassi listda quvur; b- gofra va yassi listlar birikmasi; v-shtampli absorber; v- tg‘ri turtburchak shaklida payvandlangan list.
Suyuqlikli kollektorlarda eng ko‘p foydalaniladigan nur yutuvchi, yuza katta bo‘lmagan diametrdagi (10-15 mm) quvurlar qatoridan iborat yassi list bilan biriktirilgan konstruktiv elementlardan iborat.
Vakuum trubkali quyosh kollektorini yig‘ish va o‘rnatish: Quyosh kollektorini yig‘ish uchun kamida 2 kishi zarur bo‘ladi, ulardan biri albatta mutaxassis bo‘lishi zarur. Mutaxassisda albatta hamma instrumentlar bo‘lishi kerak. Undan tashqari suyuq sovun va gubkadan ham foydalaniladi. Bitta qurilmani yig‘ish va o‘rnatish ishlari 2-3 soat vaqt egallaydi. Yig‘ish va o‘rnatish jarayoni yuriqnomaga muvofiq amalga oshiriladi.Tayanch karkas rama yuriqnomaga muvofiq fotosuratlardan foydalangan holda amalga oshiriladi. Yig‘ishda asosan jamlanmaga biriktirilgan bolt va gaykalar yordamida tayanch karkas mahkamalanadi.
|
1.Vakuum trubkaning bir uchiga xalqali prokladka kiydiriladi.
|
|
2.Trubkaning yuqori qismiga suyuq sovundan iborat aralashma surtiladi.
|
|
3. Bak teshigiga qarab buragan holda vakuumli trubkalarni joylashtiring.
|
|
4. Vakuum trubkaning boshqa uchini pastki kronshteynga joylashtiring.
|
|
5. Ohistalik bilan halqali prokladka yordamida teshikni yoping.
|
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
