12-маъруза: Маълумотлар базасини бошқариш тизимлари

Маълумотлар модели — баъзи иловаларга тегишли физик маълумотларнинг мантикий такдим этилишини аниклаш воситасидир;

в) Аниқлаш, яратиш ва мантикий маълумотлар билан амаллар бажариш (яъни танлаш, янгилаш, киритиш ва йўк қилиш)га имкон берувчи МАТ ва МАБТ вазифаларини амалга оширувчи дастурларни таъминлаш.

• в) Аниқлаш, яратиш ва мантикий маълумотлар билан амаллар бажариш (яъни танлаш, янгилаш, киритиш ва йўк қилиш)га имкон берувчи МАТ ва МАБТ вазифаларини амалга оширувчи дастурларни таъминлаш.
• г) Маълумотларнинг ҳимояси ва яхлитлигини таъминлаш. Тизимдан фойдаланиш фақат унга хуқуқи булган фойдаланувчигагина рухсат этилади. Фойдаланувчилар маълумотлар устида операция бажараётганларида сақланаётган маълумотларнинг мувофиклилиги (яхлитлиги) таъминланади.

МББТ ни қуриш тамойиллари:

• Унумдорлик ва тайёрлик. Маълумотлар базасидан фойдаланувчининг суровлари маълумотлардан фойдаланиш учун керак булган тезликда каноатлантирилади.
• Минимал харажатлар. Маълумотларни саклаш ва улардан фойдаланишнинг кичик киймати, киритиладиган ўзгаришларнинг минималлаштирилиши.
• Фойдаланишнинг оддийлиги ва осонлиги. Фойдаланувчилар қўл остиларида қандай маълумотлар борлигини осон биладилар ва тушунадилар. Маълумотлардан фойдаланишнинг осон ва фойдаланувчи томонидан хатоликларга йўл қўйилишининг олди олиниши керак.
• Ўзгаришлар киритишнинг оддийлиги. Маълумотлар базаси, мавжуд маълумотлардан фойдаланиш усулларини бузмасдан, кенгайтирилиши ва ўзгартирилиши мумкин.

Излаш имконияти. Маълумотлар базасидан фойдаланувчи, унда сақланаётган маълумотлар бўйича ҳар хил сўровлар билан мурожаат қилиши мумкин.

• Излаш имконияти. Маълумотлар базасидан фойдаланувчи, унда сақланаётган маълумотлар бўйича ҳар хил сўровлар билан мурожаат қилиши мумкин.
• Бутунлик. Замонавий маълумотлар базаси кўп фойдаланувчилар ишлатаётган маълумотларга эга бўлиши мумкин. Ишлаш жараёнида маълумотлар элементлари ва улар ўртасидаги алокаларнинг бузилмаслиги жуда муҳимдир. Бундан ташкари аппарат хатоликлари ва ҳар хил турдаги тасодифий узилишлар, маълумотларни тиклаб бўлмайдиган йўкотишларга олиб келмаслиги керак. Демак, маълумотларни бошқариш тизими маълумотларни тиклаш механизмига эга бўлиши керак.
• Хавфсизлик ва махфийлик. Маълумотларнинг хавфсизлик деганда уларни тасодифий ёки онгли равишда, рухсатга эга бўлмаган шахслар томонидан фойдаланишдан, муаллифдан рухсатсиз маълумотларни модификациялаш (ўзгартириш) ёки бузишдан ҳимоя қилиш тушунилади.