12 – Maвзу silikat materiallarining turlari. Chinni va fayans ashyolari texnologiyasi. Bog`lovchi materiallar reja



Download 0,79 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/15
Sana01.03.2022
Hajmi0,79 Mb.
#476837
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   15
Bog'liq
12MAVZU

Kaolin deb,
- asosan kaolinit va kaolinit guruxiga kiruvchi nakrit, dikkit va
galluazit hamda oz miqdorda boshqa minerallarning aralashmasidan hosil bo`lgan
tuproq jinsiga aytiladi. Kaolinlar yaqqol kristallangan tuzilishga egadir.
Tuproqlar 
– kaolinga qaraganda ularning minerologik va kimyoviy tarkibi bir xil
bo`lmaydi. Ularda aralashma sifatida kvarts donalari, dala shpati, slyudalar, temir va
marganets oksidi va gidroksidi, oxaktosh va gips qo`shimchalari, organik qo`shimchalar
va boshqalar bo`ladi.
Hosil bo`lish sharoitiga qarab tuproq minerallari birlamchi va ikkilamchi bo`ladilar.
Agar emirilayotgan materiallarning hosilalari o`z joylarida qolsalarda, ulardan faqat


suvda eriydigan tarkibiy qismlar yuvilib ketsa, unda
birlamchi tuproq
konlari hosil
bo`ladi, ularga kaolin konlari kiradi. Agar emirilayotgan jinslarning hosilalarini
yomg`ir, qor suvlari, muzliklar va shamol boshqa joyga ko`chirib o`tsa, unda 
ikkilamchi
tuproq
konlari vujudga keladi.
Tarkibida kvarts qumining miqdori ko`p bo`lgan tuproqlar 
suglinkalar
deb ataladi.
Agar tuproq tarkibida oxaktosh, dolomit va gipsning miqdori yuqori bo`lsa, unda tuproq
mergel`
deb ataladi. Tuproq minerallari, kvarts, dala shpati va oxaktoshning mayda
dipspers xoldagi aralashmasi 
less 
deb ataladi.
Mineralogik tarkibiga ko`ra tuproqlar monomineral va polimineral bo`ladilar.
Kaolin tuproqlari asosan kaolinit guruxiga kiruvchi minerallardan va qo`shimcha
ravishda kvarts, dala shpati, beydellitdan tashkil topadilar.
Tuproqlarning kimyoviy tarkibi turlicha bo`ladi, tarkibida albatta Al
2
O
3
, SiO
2
va
H
2
O hamda qo`shimcha ravishda Fe,Ca, Mg, Ti, K, Na birikmalari bo`ladi. Bulardan
tashqari tuproq tarkibida organik birikmalar ham bo`ladi.
Tuproq tarkibida Al
2
O
3
ning miqdori ko`p bo`lsa, u o`tga chidamli bo`ladi, agar
Na
2
O va K
2
Oning miqdori ko`p bo`lib, Al
2
O
3
ning miqdori past bo`lsa, tuproq oson
suyuqlanuvchan bo`ladi.
Tuproq tarkibidagi temir birikmalari uning o`tga chidamliligini pasaytirib, unga
oqish-krem rangdan qizil-olcha rangigacha tus beradi. Bu esa nafis keramika buyumlari
uchun noxushliklar keltiradi.
Tuproq tarkibida 0,5% dan ortiq ishqoriy metallarning sul`fatlari va karbonatli
tuzlarning bo`lishi hamda 1-2,5% miqdorda ishqoriy-er metallarining sul`fat va
karbonatlarining mavjudligi, uning barcha xususiyatlariga salbiy ta`sir ko`rsatadi.
Tuproqning granulometrik tarkibi uning texnologik xossalariga katta ta`sir
ko`rsatadi. Tuproq zarrachalari kolloid yoki psevdokolloid xolatda bo`lib, ular yuqori
dispers (1-0,01 mkm) kristallardan tuzilgan bo`ladilar.
Tuproq minerallarining quyidagi xususiyatlari mavjud:
Plastiklik-
tuproq materiallarining suv bilan birikkanda tashqi kuch ostida ixtiyoriy
shaklni egallashga qodir bo`lgan hamirsimon massani yorilish va darzlarsiz hosil qila
olish va tashqi kuchni olib tashlanganda shu shaklni saqlab qolish qobiliyatiga aytiladi.
Plastikligi bo`yicha tuproqlar 5 ta guruxga bo`linadi: yuqori plastik, o`rta plastik,
mo``tadil plastik, kam plastik va plastik emas. Ularning plastiklik sonlari massani oqish
va uvalanish xolatidagi namliklari farqi asosida topilib, 25 dan ortiq, 25-15, 15-7, 7 dan
kam kattaliklarga ega bo`ladi. Plastik bo`lmagan modda plastik hamirni hosil qila
olmaydi.
Bog`lanish qobiliyati
– bu tuproqga plastik bo`lmagan materiallarni ya`ni qum,
shamot va boshqalarni kiritilganda plastiklik qobiliyatini saqlab qolish xususiyatidir.

Download 0,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish