11-mavzu. Tenglamalar tizimi ko‘rinishidagi ekonometrik model reja: Bir-biriga bog‘liq tenglamalar tizimini tushunchalari va turlari

Bunday tenglamalar tizimi modelning tarkibiy shakli deb ataladi.

Tarkibiy model о‘zgaruvchilarning ba’zi koeffitsentlari nolga teng bо‘lishi mumkin, bu holat mazkur о‘zgaruvchilarning tenglamada mavjud bо‘lmasligini bildiradi.

Tarkibiy model о‘zgaruvchilarning ba’zi koeffitsentlari nolga teng bо‘lishi mumkin, bu holat mazkur о‘zgaruvchilarning tenglamada mavjud bо‘lmasligini bildiradi.

Masalan, narx va ish haqi dinamikasi modeli tarkibiy shakli kо‘rinishida yoritilishi mumkin:

Bunda:

- ish haqi o’zgarishi tempi;

- narxlar o’garishi tempi;

- ishsizlar soni;

- doimiy capital o’zgarishi tempi;

-xom ashyo importi narxlarining o’zgarish

tempi.

Ikkita tenglamadan tashkil topgan mazkur tizim ikkita bog‘liq endogen va uchta bog‘liq bо‘lmagan ekzogen о‘zgaruvchilardan iborat. Birinchi tenglamada va о‘zgaruvchilari mavjud emas. Bu koeffitsentlar ekanligini bildiradi.

Ikkita tenglamadan tashkil topgan mazkur tizim ikkita bog‘liq endogen va uchta bog‘liq bо‘lmagan ekzogen о‘zgaruvchilardan iborat. Birinchi tenglamada va о‘zgaruvchilari mavjud emas. Bu koeffitsentlar ekanligini bildiradi.

Bunday tizimlarni qurish va ularning parametrlarini topish uchun bilvosita va ikki bosqichli eng kichik kvadratlar usuli qо‘llaniladi.

Bilvosita eng kichik kvadratlar usuli quyidagilardan iborat:

Bilvosita eng kichik kvadratlar usuli quyidagilardan iborat:

1. Modelning qisqartirilgan shakli tuziladi va har bir tenglama uchun parametrlarining son qiymatlari oddiy eng kichik kvadratlar usuli yordamida alohida aniqlanadi;

2. Tarkibiy tenglamaning о‘ng tomonidagi endogen о‘zgaruvchilar aniqlanadi (ularning parametrlari ikki bosqichli eng kichik kvadratlar usuli bilan belgilanadi) va dastlabki bosqichda modelni qisqartirilgan shakliga mos keladigan tenglamadan hisoblangan qiymatlari aniqlanadi;