11-mavzu. Moddaning agregat holati reja

Gazlarga oid ikkinchi qonun Gey-
Lyussak konuni deyiladi va u o'zgarmas 
bosimda 
temperatura 
o'zgarganda 
gazning 
bosimi 
qanday 
o'zgarishini 
ifodalaydi.
O'zgarmas bosimda berilgan miqdor 
gazning hajmi absolyut temperaturaga to'g‛ri 
proportsional 
bo'ladi. 
Bu 
qonunning 
matematik ifodasi quyidagicha:
V/T=const
Bunda 
T—
absolyut temperatuda(273, 16+t). 
1-rasm. Ideal gaz izotermalari
Agar hajm o'zgarmas bo'lsa, o'zgarmas miqdordagi gazning bosimi absolyut 
temperaturaga to'g‛ri proportsional ravishda o'zgaradi:
P/T=const
Gey-Lyussak qonuni grafik tarzda koordinata boshidan chiqadigan to'g‛ri 
chiziqlar to'plami bilan ifodalanadi. Ular bosim o'zgarmas bo'lganda ideal gaz 
izobaralari (2-rasm), hajm o'zgarmas bo'lganda esa izoxoralar (3- rasm) deyiladi.
 
Gazlarning holati bosim, hajm va temperaturaga bog‛liq bo'1ganligi 
sababli bu uchta kattalikni ifodalovchi tenglama gazning holat tenglamasi deyiladi. 
Bu tenglamani keltirib chiqarish va tushunish uchun Avogadro qonunini ham bilish 
kerak. Avogadro qonuniga ko'ra bir xil temperatura va bir xil bosimdagi turli 
gazlarning teng hajmlardagi molekulalar soni o'zaro teng bo'ladi. 

---

2-rasm. Ideal gaz izobaralari
3-rasm. Ideal gaz izoxoralari 
Ideal gazning holat tenglamasi Boyl-Mariott va Gey-Lyussak qonunlarini 
birlashtirib, Avogadro qonunini hisobga olish yo'li bilan keltirib chiqarilgan. U 
quyidagicha ifodalanadi:
PV=nRT
Bu tenglama Klapeyron-Mendeleyev tenglamasi ham deyiladi.
Bu tenglamani dastlab 1834 yilda Klapeyron keltirib chiqargan, 1874 yilda 
D.L.Mendeleyev uni 1 mol gaz uchun tatbiq etishni ko'rsatgan. Bunda