11. Ma`ruza. Sanoat zaharlarining biologik ta’siri. Reja: Asab sistemasiga ta’sir etuvchi moddalar. Fibrogen ta’sirga EGA moddalar

Konserogen ta’sirga ega moddalar.

Bu moddalar tabiatiga ko‘ra, organik va neorganik moddalarga bo‘linadi.

Organik konserogen moddalarga sikloaminlar, aromatik uglevodorodlar, uglevodorodlarning xlorli hosilalari (vinilxlorid), benzol, neftni qayta ishlagandan keyingi maxsulotlar, mazut, benzopiren, yonilg‘ilar yongandan so‘ng hosil bo‘ladigan maxsulotlar va boshqalar kiradi.

Noorganik konserogen moddalarga ba’zi metallar (xlor, nikel, mishyak), asbest va boshqalar kiradi.

7. 
   Teratogen moddalar.
   

Bu moddalar organizmda reproduktiv funksiyani buzadi. Bunda zaharlarning ta’siri shundaki ular xomilaning biologik funksional tuzilishlarini o‘zgartiribgina qolmay, balki xomila tushishiga, ba’zi hollarda nogiron bola tug‘ilishigacha olib keladi. Teratogen ta’sirga ega moddalar benzol va uning gomologlari, fenol, formalin, benzin, ftalangidrid, xlorlangan uglevodorodlar (xloropren), dimetilformalin, dioksinlar kiradi.

8. 
   Mutagen ta’sir.
   

Bu moddalar organizm genetikasini buzadi va uzoq muddat davom etadi. Bu moddalarning kelajak avlod uchun genetik xavfliligi isbotlangan. Bu moddalarga etilenamin, benzol, naftilfenol kiradi.