11. Ma`ruza. Sanoat zaharlarining biologik ta’siri. Reja: Asab sistemasiga ta’sir etuvchi moddalar. Fibrogen ta’sirga EGA moddalar

Fibrogen ta’sir.

Changlarning ko‘pgina turlari o‘pkani yengil jarohatlaydi (fibroz). Bu jarohatlar nafas olish hajmini kamaytiradi va insonning nafas olishi qiyinlashadi. Buni asosiy ko‘rsatuvchi belgisi - nafas qisishdir. Nafas qisish inson tinch holatda bo‘lganda bilinmaydi, jismoniy zo‘riqqanda o‘zini namoyon qiladi.

Kremniy (II) oksidining aktiv changlari bilan nafas olganda o‘pkani – silikoz kasalligiga olib keladi. Asbest changlari bilan nafas olganda – asbetoz, kaolin bilan nafas olganda – kaolinoz, talka bilan nafas olganda – talkoz kasalliklari kelib chiqadi.

4. 
   Teriga ta’sir.
   

Teriga ta’sir etuvchi kimyoviy moddalarning 3 xil turi mavjud:

1. 
   qo‘zg‘atuvchilar, kuydiruvchilar (konsentrlangan noorganik kislotalar va ishqorlar, og‘ir metallarning ba’zi bir tuzlari);
   
2. 
   fotodermatitlar (larpek, gudron, sulfanilamidlar);
   
3. 
   allergik dermatitlar, toksidermatitlar, ekzema (xrom tuzlari, nikel, kobalt, simob birikmalari formalin va boshqalar).
   

5.