11. Flavanoidlar ub spektri natri atsetat ishtirokida olinganda halqaning qaysi holatidagi gidroksil guruhi bataxrom siljishga uchraydi?

15. UB-spektrofotometrning ishlash prinsipi.
Замонавий икки нурли спектрофотометрлар ютилишни махсус
қурилмалар ѐрдамида бевосита ѐзиб бориш имконини беради. Ютилиш
спектрлари ординатада ютилиш (А) (ѐки ε., ѐки lg ε.), абсциссада эса – тўлқин
узунлиги (λ) қийматлари келтирилган график ѐрдамида тасвирланади. Аниқ
миқдорий анализ ўтказишдан аввал ўрганилаѐтган холат учун ѐруғликни
ютилиш қонуни мос келиш ѐки келмаслигини ўрганиш керак бўлади. Бунинг
учун ютилишни (А) бир неча концентрацияларда (С), маълум тўлқин
узунлигида ва кювета қалинлигида ўлчанади. Агар Бугер-Ламберт-Бер қонуни маълум концентрациялар оралиғида бажарилса, у ҳолда координаталар бошидан чиқадиган тўғри чизиқ ҳосил бўлиши керак. Бу қонундан четга чиқиш манфий ѐки мусбат четланишлар деб белгиланади. Баъзида қонун битта тўлқин узунлигида (λ1) бажарилади, бошқа тўлқин узунлигида (λ2) бажарилмайди.
Cпектрофотометрнинг тузилиши
1 – нурланиш манбаи; 2 – монохроматор; 3 – аттенюатор; 4 – таққослаш кюветаси; 5 – узгич; 6 – намуна зонаси; 7 – намуна солинган кювета; 8 –кўзгу; 9 – детектор;10 – кучайтиргич; 11 – сервомотор; 12 – ѐзиш қурилмаси
375 нм тўлқин узунлиги соҳасида нурланиш манбаи сифатида вольфрамли қиздириш лампаси ва кичик тўлқин узунликлари учун разрядли дейтерийли лампа хизмат қилади. Спектр олиш жараѐнида ѐруғликнинг бошланғич қисми монохроматор (дифракцион панжара ѐки кварцли призма) дан ўтиб, айланиб турадиган кўзгули сектор ѐрдамида иккита бир хилдаги нурга бўлинади. У навбатманавбат нурни битта канал (очиқ сектор)га ўтказиб иккинчиси (кўзгули сектор)да акс эттиради. Намуна томонидан нур ютилишини ўлчаш учун намунадан ва таққослаш кюветаларидан ўтган нурларнинг интенсивликлари таққосланади. Узгичдан кейин иккита нур навбатма-навбат детектор (фотокўпайтиргич)га берилади ва кучайтирилади. Агар олинаѐтган нур ютилиш қийматлари интенсивликлари бир хил бўлса, кучайтиргичдан кейин чиқиш сигнали кузатилмайди. Интенсивликларда оз бўлса-да фарқ қиладиган ҳолатларда, чиқиш сигнали пайдо бўлади. Бу сигнал кучайтирилади ва аттенюатор (электр кучланишини, ток кучини, электр ѐки электромагнит тебранишлар қувватини асталик билан, босқичма-босқич ѐки белгиланган тарзда пасайтириб берадиган қурилма)ни ишга туширади, у таққослаш нурига киритилади ѐки ундан чиқарилади. Аттенюатор ингичка текис тароққа ўхшаган бўлиб, тишлари орасидаги оралиқ масофа ортгани сари чизиқли равишда Тароқдаги очиқ жойнинг улуши нурни ўтказиш даражасини аниқлайди, уни тор оралиқда чизиқли ўзгартириш мумкин. Сигнал фазасига қараб аттенюатор харакати шундай бошқариладики, намунадан ўтган нурнинг интенсивлиги, таққослаш нурининг интенсивлигига тенглашиши керак бўлади. Нурларнинг интенсивликлари тенглашганда сигнал бўлмайди, аттенюаторнинг харакати тугайди. Аттенюаторнинг холати намунанинг нисбий ютилиш характеристикаси ҳисобланади: унинг ҳолатини рақамли мосламага узатилиши ютилиш қийматини кўрсатади.