11-Amaliy mashg’ulot Fermentlar ishlab chiqarish

Glikozidazalar- glikozid bog’larni gidroliz qiluvchi fermentlardir. Bular ko’p vaqtlardan beri, o’rganiladi va ishlatiladi. Bu guruhga kraxmalni gidroliz qiluvchi amilolitik fermentlar, B-amilazalar va glikoamilazalar kiradi. Ko’p mikroorganizmlar A-amilaza hosil qiladi, B-amilaza sintezi esa kam kuzatiladi.
Amaliy maqsadlarda qo’llaniladigan A-amilazani sintez qiluvchi Bacillus licheniformis, Bac.amyloliquefaciens, Aspergillus oryzae va boshqa mikroorganizmlardir, A-amilaza Bac.licheniformis dan olinadigan juda yuqori haroratga chidamli va kraxmalni 100^oC atrofidagi haroratda gidroliz qilish qobiliyatiga egadir. Mikroorganizmlarning ekstremal taraqqiy qilish qobiliyatini, ya’ni past va yuqori haroratda, molekulyar kislorod mavjud bo’lmaganda, ishqorli va kislotali muhitda, tuzning yuqori konsentratsiyasida o’sishi, ko’pincha ular fermentlarining harakteri bilan aniqlanadi.
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, mikroorganizmlarda juda yuqori darajada faol fermentative reaksiya olib boorish qobiliyati mavjud, mikroorganizmlar boshqa yo’llar bilan amalga oshirib bo’lmaydigan juda ko’p jarayonlarni o’zlarining maxsus fermentlari tufayli amalga oshirish imkoniyatiga egadir.
Mikro- va makroorganizmlarda bir xil funksional fermentlar, o’zlarining ba’zi bir xossa va xususiyatlati jihatidan bir-birlaridan farq qilishlari mumkin va mikroorganizmlarda o’zining faolligini yuzaga chiqarishi uchun alohida sharoitga muhtoj bo’ladi. Shuning uchun turli xil mikroorganizmlar fermentlarini o’rganish juda muhim vazifadir.
Gyukoamilaza-(1.4-A-D-glyukan-glyukanogidrolaza) asosan zamburug’larda yaxshi o’rganilgan. Asp.niger zamburug’da u molekulyar massasi 100000 dalton atrofida bo’lgan ikkita glikoproteinlardan iborat. Demak, bu fermentning xususiyatlari bir-biridan farq qiladigan ikkita formasi (shakli) mavjud.
Dekstranaza-(1.6-A-D-glyukan-glyukanogidrolaza) dekstrindagi 1.6-glikozid bog’iga ta’sir qiladi.
Laktaza-yoki B-galaktozidaza (B-D-galaktozid-galoktogidrolazalar)laktozani glyukoza va galaktozaga aylantiradi. Bu ferment E.coli, Asp.niger, Sacch.cerevisiae, Curvularia inaqualis, Alternaria tenuis va ayrim boshqa mikroorganizmlarda sintez bo’ladi.
Invertaza-(B-D-fruktofuranozid-fruktogidrolaza) saxarozani glyukoza va fruktozaga parchalaydi. Uni Aspergillus turkumi vakillari (Asp.awamori, Asp.batatae, Asp.niger), achitqi zamburug’i, Bactillus subtilis va Bacillus diastaticus larning alohida shtammlari hosil qiladi.