11 – Мавзу Фалсафа категориялари

Қонуният

• Қонунинг характерли хусусиятлари

• Қонун, қонуният, билиш
• (қонуннинг умумий тавсифи)

• Фарқли жиҳатлар

• Тизимга солиш ва формал-мантиқий фикрлашнинг умумий қонунларини ишлаб чиқишга илк уриниш Аристотель ижоди билан боғлиқ. Фалсафа тарихида Аристотель антик фалсафани тизимга солувчиси сифатида намоён бўлади. Унинг «Органон» асари ишончли, ҳақиқий билим олиш воситаси сифатида қаралган. («Органон» - лот. orqanum - қурол, асбоб, Аристотель мантиқий асарларининг умумий номи.) Бу асарда Аристотель, хусусан, формал-мантиқий қонунни таърифлаган бўлиб, унга мувофиқ ҳаққоний фикрлаш зиддиятсиз фикрлаш демакдир. Аммо «Метафизика» асарида (лот. metaphisica – бутун борлиқнинг илк асослари ҳақидаги таълимот) Аристотель оламнинг умумий асосларига тавсиф беришга ҳаракат қилади ва фалсафий категориялар материя, шакл, сабаб, зарурият ва бошқалар ҳақида сўз юритади. Мазкур категорияларга Аристотель уларнинг ички қарама-қаршиликларини тушунишни назарда тутувчи онтологик маъно юклайди.

• Диалектика категориялари

• ҚАРАМА-ҚАРШЛИК ҚОНУНИ

• Қарама-қаршилик деб нарса, воқеа-ҳоди-
• саларнинг бир-бирини тақозо этувчи ва шу
• билан бирга, бир-бирини инкор этувчи томон-
• лари, кучларининг ўзаро муносабатига айтилади.
• Қарама-қаршиликлар ўртасидаги муносабатни

• зиддият деган тушунча ифодалайди.Одам-
• лар зиддиятлар камроқ бўлган, киши-
• ларнинг хилма-хил интилиш ва мақсад-
• лари, бир-биридан фарқ қиладиган ғоя-
• лари уйғунлашган, барқарорлик устувор
• бўлган жамиятни қуриш учун бош қотириб
• келмоқда.Ана шундай интилишлар фанда

• “Конфликтология”(конфликт – зиддият,
• логос - таълимот) деб аталадиган фалсафий
• йўналиш пайдо бўлишига олиб келган.
• Ҳар бир зиддиятнинг аниқланиши, ҳал
• қилиниши ўзгаришга, янгиланишга, бир
• сифатдан иккинчи сифатга, эскидан янгига
• ўтишга сабаб бўлади.

• Миқдор предметнинг ҳажми, ўлчови,
• оғирлиги, ҳаракат тезлиги ва шу
• кабилар билан тафсифланади.

•