11 – лекция Қурылыстың бириктириўши материаллары

36-Сүўрет. Күйдириў цехы

Майдалағыштан шыққан цемент сепарациялаўға (елеў) жибериледи. Ири бөлекше-лер қайтадан майдалағышқа қайтарылады, ал стандартқа жуўап бериўши, қалған бөлеги, таяр өним сақлаў орнына келип түседи. Жуўмақлаўшы басқыш цементти қаплаў болып, ол арнаўлы үскенелерде әмелге асырылады ҳәм таяр өним тутыныўшыға жибериледи.

Айланбалы печьте шийки заттың күйдирилиў схемасы менен танысып шығамыз.
Улыўма печьтиң өзи температураға ҳәм ондағы өтип атырған физика-химиялық процесслерге байланыслы бир нешше бөлимлерге ажыратылады (36-Сүўрет), ол жерде шийки зат ҳәр қыйлы өзгерислерге ушырайды. Жүклеў бөлиминен баслап басына шекем, печь төмендеги зоналарға бөлинеди: қурғатыў, пуўландырыў, карбонатларды тарқатыў (декарбонизация), писириў ҳәм суўытыў.
Печьтиң тең ярымына шамалас орынды ийелеўши, қурғатыў зонасында I, 200 – 300 ⁰С температурада шийки зат ишки ығаллықтың пуўланыўына байланыслы, тек физикалық өзгериске ушырайды. Бул жерде улыўма күйдириўге сарпланатуғын жыллылықтың 35 % - ти кетеди. Буннан кейин, араласпа қыздырыў зонасына II келип түседи, ол жерде температура 500 ⁰С қа жетеди. Усы температурада органикалық затлар жанады, каолиндеги ҳәм басқа ылайлы затлар қурамындағы химиялық байланысқан суў пуўланады. Буннан ары қарай ҳәрекетлене отырып шийки зат және де қызады (900 ⁰С қа шекем ҳәм оннан жоқары). Ҳәк тасының декарбонизациясы III ҳәм кальций оксидиниң, қатты фаза ҳалатындағы, саз ылайдың қурам бөлеклери менен өз-ара тәсирлесиўи басланады. Еркин ҳалаттағы СаО ның муғдары декарбонизация зонасында барған сайын кемейип барады, кальцийдиң силикатлары (Ca₂S, C₃S), алюминатлары (C₃A) ҳәм ферритлери (C₄AF) пайда болады.
Ең қурамалы процесс писириў зонасында IV әмелге асады, ол жерде температура 1400-1500 ⁰С қа жетеди. Бул жерде ҳәктиң өзлестирилиўи, сондай-ақ шийки заттың азлап ериўи – суйық фазаның пайда болыўы әмелге асады.
Пайда болған клинкер писириў зонасынан суўытыў зонасына V түседи, ол жерден өте отырып ол печьтен 1000-1200 ⁰С қа шамалас температурада шығады ҳәм суўытқышқа келип түседи.