11 – лекция Қурылыстың бириктириўши материаллары

Цементтиң қәсийети ҳәм оған қойылатуғын талаплар. Егер цементке 15 % - ке шекем қандай да бир гидравликалық қосымталар киргизилсе, онда олар цементке сезилерли тәсир көрсетпейди ямаса оның сапасын бирқанша жақсылайды.
Гидравликалық қосымталар ямаса актив минераль қосымталар деп цементтиң суўға шыдамлылық қәсийетин жоқарылатыў ушын оған қосылатуғын тәбийий ямаса жасалма материалларға айтылады.
Гидравликалық қосымталарды 20 % - тен көбирек қосқанда алынған цементтиң қәсийети дәслепкиге салыстырғанда әдеўир парқ қылады. Сонлықтан оны пуццоланлы цемент деп атайды. Беккемлигине байланыслы, цемент төмендеги тийкарғы маркаларда ислеп шығарылады: «200», «300», «400», «500» ҳәм «600». Бул цифрлар кг/см² та қысқанда 28 суткадан кейин цементтиң беккемлигин көрсетеди.
Цемент басым көпшилик жағдайларда бетон ҳәм темир бетон қурылмаларды таярлаўда қолланылады. Гербиш өриў ушын цемент еритпе түринде пайдаланылады. Көбинесе ол цементли-ҳәкли, цементли-қумлы ҳәм цементли-қумлы-ҳәкли еритпелер түринде ислетиледи.
Әдеттеги цементтен тысқары, ақ цементте ислеп шығарылады, оның қурамындағы темирли ҳәм басқада, рең бериўши бирикпелер минималь дәрежеге алып келинеди.
Пуццоланлы цементлер. Пуццоланлы цемент цементли клинкерди гидравликалық қосымталар менен, мәселен трепел, диатомит ҳ.т.б. биргеликте майдалаў нәтийжесинде пайда болады.
Пуццоланлы цементлер қатыў процессинде, кальцийдиң гидроалюминатын ҳәм Са(ОН)₂ ни әдеттеги цементке салыстырғанда аз муғдарда пайда етип, душшы ҳәм дузлы суўлардың силтилендириўши тәсирине шыдамлырақ болып келеди. Олар суў асты ҳәм жер асты бетонлық ҳәм темир бетонлық қурылысларда қолланылады.
Шлаклы цемент. Шлаклы цемент цементли клинкерди гранулленген шлак пенен ямаса қурғақ майдаланған түрде жақсылап араластырып биргеликте майдалап алынады. Шлаклы цемент жер асты, жер үсти, суў асты бетонлық ҳәм темир бетонлық қурылысларда қолланылады.
Саз топырақлы цемент. Саз топырақлы цемент бокситлер ҳәм ҳәк тасынан таярланған, шийки затлық араласпаны еригенге шекем ямаса пискенге шекем күйдирип майдалаў өними болып табылады.
Химиялық қурамы бойынша ол төмендегише: Al₂O₃– 40 %; CaO – 40 %; SiO₂ – 10 %; Fe₂O₃ – 10 %.