100 йиллигига бағишланади Муминов Н. Г

К
), маҳсулотнинг таннархи (
Т
), солмиштирма капитал 
маблағлар, хом-ашѐлар, ѐқилғи, электроэнергиянинг солиштирма 
сарфи, ишлаѐтган ишчи-ходимларнинг сони, меҳнат унумдорлиги 
аниқланади. 
Инвестициялар ТИА бўлимларининг номлари бизнес–режа 
бўлимларининг номларига етарли даражада яқин бўлади, лекин улар 
мазмун-моҳияти бўйича иқтисодий жиҳатдан чуқур ишланиши сингари, 
инженерлик ечимлари бўйича ҳам бизнес-режа бўлимларидан фарқ 
қилади. Агар бизнес-режа инвестициялар ТИА ишлаб чиқилгандан 
кейин ишлаб чиқилган вазиятларда инвестициялар ТИА материаллари 
бизнес-режани ишлаб чиқиш учун хизмат қилади. Бизнес-режа бундай 
ҳолатда корхонанинг пул тўлай олиш қодирлиги ва молиявий 
устуворлигини тасдиқлаш мақсадида шакллантирилади. 
Инвестициялар ТИА давлат экспертиза хулосалари ва объект 
қуриладиган 
жойнинг 
ижро 
ҳокимияти 
органи 
томонидан 
келишилганлиги тўғрисидаги қарор асосида тасдиқланади. Объектнинг 
жойлашиш 
ўрнини 
танлаш 
қурилиш 
учун 
майдон 
танлаш 
далолатномаси орқали расмийлаштирилади ва тасдиқланади. 
Тасдиқланган инвестициялар ТИА ва майдон танлаш далолатномаси 
лойиҳалашнинг кейинги босқичи – лойиҳа (техник лойиҳа)га ўтиш 
имконини беради. 
Техник 
топшириқнинг 
ишлаб 
чиқилиши 
ва 
унинг 
лойиҳалаштиришга тақдим этилишидан кейин лойиҳани ишлаб 
чиқишга киришилади.
Техник топшириқнинг лойиҳалаштиришга 
берилиши буюртмачи томонидан амалга оширилади. Лекин буютмачи 
топшириқни тузиш учун етарлича савияга эга эмаслиги туфайли уни 
тузиш учун лойиҳалаш ѐки инжиниринг фирмасини жалб этади. Техник 
топшириқ лойиҳалаш ишлари учун тузилган ҳар қандай шартнома 
(контракт)нинг ажралмас қисми деб ҳисобланади. 
Саноат объектини лойиҳалаш учун тақдим этилган топшириқ 
қурилиш райони, пункти ва майдони, маҳсулотнинг тавсифи, унинг 
номенклатураси ва ишлаб чиқариш қуввати, технологик жараѐнлар ва 
жиҳозларга асосланган ихтисослаштириш ва кооперациялаш, хом-
ашѐлар, сув, ѐқилғи, газ ва электр энергияси билан таъминлайдиган 

---

339 
манбалар, оқова сувларни тозалаш ва оқизиб юбориш шароитлари, 
тайѐр маҳсулотларни истеъмол қиладиган районлар, қурилиш 
муддати ва қувватларни ишга тушириш кетма-кетлиги, капитал 
маблағларнинг тахминий миқдори, яшаш-фуқаро қурилишининг ҳажми 
ва уни жойлаштириш тўғрисидаги маълумотларни ўз ичига олади. 
Ўрнатилган амалиѐтга кўра техник лойиҳани ишлаб чиқишга қадар 
бажарилган лойиҳалаш, қидирув ва текшириш ишларини лойиҳалаш 
олди босқичи деб ҳисоблаш қабул қилинган. Лойиҳалашнинг бевосита 
босқичи техник лойиҳани ишлаб чиқиш билан бошланади. 
Лойиҳалашга топшириқни тайѐрлашда 
қурилиш учун майдонни 
танлаш
лойиҳа буюртмачиси, лойиҳалаш ташкилоти, пудратчи 
қурилиш ташкилоти, маҳаллий ҳокимият органлари, санитария-
эпидемиология хизмати, давлат ѐнғин хавфсизлиги назорати, 
давшаҳартехназорат, сув ресурсларидан фойдаланиш ва уларни 
муҳофаза қилиш органлари, темир йўл, алоқа, энергетика, фуқаро 
мудофаа бошқармаларининг вакилларидан ташкил топган комиссия 
томонидан олиб борилади. 
Қурилиш майдони учун қишлоқ хўжалиги мақсадларида 
фойдаланишга яроқсиз бўлган ва аҳоли пунктлари, сув таъминоти, 
энергия таъминоти манбаларига яқин бўлган ер участкаларини 
танлаш мақсадга мувофиқ бўлади. Майдон санитария талабларини 
қондирмоғи лозим. 
Комиссия майдонни танлаш тўғрисидаги далолатномани тузади, 
ушбу далолатнома кўзда тутилаѐтган лойиҳавий ечимлар ҳамда 
корхонани инженерлик тармоқлари ва коммуникацияларига улаш 
тўғрисидаги келишувнинг асосий ҳужжати деб ҳисобланилади.