10 mavzu: stressni bartaraf etish bo’yicha o’yin va rollli o’yinlarni o’tkazish

---

10
 
- MAVZU: STRESSNI BARTARAF ETISH BO’YICHA O’YIN VA 
ROLLLI O’YINLARNI O’TKAZISH. 
 
Reja: 
1.
 
Stress tushunchasi, stress holati. 
2.
 
Stress bosqichlari: taranglik, qarshilik ko’rsatish va toliqish. 
3.
 
Stressni bartaraf etish bo’yicha trening turlari. 
4.Stressni bartaraf etish treninglarida qo‘llaniladigan mashq va o 
‘yinlar. 
 
Tayanch tushunchalar: 
Stress, stress holati, antistress, kayfiyat, distress, 
sistematik stress va psixik stress, frustratsiya, vahima – vas-vasa, monotoniya, 
zerikish, stress profilaktikasi va korreksiyasi. 
 
 
Vujud ruhning amriga moyildir 
Abu Ali ibn Sino) 
 
1.
 
Stress tushunchasi. 
Bugungi ozgaruvchan dunyoda kishilarni tezda 
o’zgaruvchan harakat qilish zarurati, fan – texnika va axborotlar asrida 
informatsiyalarni haddan oshiq ko’payib ketishi, ehtiyojlarning haddan ortiq oshib 
ketishi, shaxslaaro munosabatlarda yuzaga kelayotgan ko’plab negativ kabi 
holatlar kishilar o’rtasida psixoemotsional zo’riqishlarning vujudga kelishiga 
sabab bo’layotganligi hech kimga sir emaski, ular stress omillariga aylangan. Shu 
sababli, bugungi kunda, tashkilotni rivojlantirish bilan bog'liq masalalar, mijoz 
bilan samarali muloqot ko'nikmalariga ega xodimlarni tayyorlash bilan bir 
qatorda, trening ishtirokchilari: “Qanday qilib ishdagi stressdan qutilish kerak? 
Dam olish kunlari va ish haftasidagi stressni qanday engillashtirish mumkin? Ishda 
va uyda stress o'tkazgichlarga qanday qarshi turish kerak? Sog'liqni qanday 
yaxshilash mumkin? Qanday qilib hayotni to'liq va shaxsni uyg'un holga keltirish 
mumkin? ” kabi savollar ko’plab tug’ilmoqda. 
Zamonaviy psixologiyada trening deganda "shaxsning kasbiy va shaxsiy 
xususiyatini uyg'unlashtirish maqsadida shaxs, guruh va tashkilotning psixologik 
hodisalarida sun’iy o'zgarishning ko'p funktsional usuli" tushuniladi. Huddi 
shunday stresslar bilan bog’liq: oilaviy munosabatlarda, tashkilotlarda ish bilan 
bog’liq stresslarni oldini olish maqsadida, stressga chidamlilikni oshirish, ya'ni
stressli ta'sirlarga dosh bera olish qobiliyatini faollashtirish kabi 
muammolarning yechimini topishda stressga qarshi treninglar tashkil qilib 
kelinmoqda. 

---

Stress o’zi nima ekanligi, uni keltirib chiqaruvchi ob’ektiv va sub’ektiv 
omillarini tahlilini o’rganib, keyingina trening mashg’ulotlarini tashkil qilish 
samarali natijani beradi. 
Kishi idrok etish, xotirlash, xayol surish va fikrlash jarayonlarida faqat 
voqelikni bilib qolmay, balki shu bilan birga, hayotdagi u yoki bu narsalarga, 
qanday bo'lmasin, munosabat bildiradi, unda bularga nisbatan u yoki bu tarzda his-
tuyg'u paydo bo'ladi. 
Avvalo stressning nimaligi, u qanday vaziyatlarda yuzaga kelishligi 
to’g’risida psixologiya sohasida ko’plab ta’riflar keltirilgan. Jumladan, professor 
A.
G’.G‘ozievning “Umumiy psixologiya” kitobida yozilishicha, stress-og‘ir 
jismoniy va murakkab aqliy yuklamalar, ishlarning me‘yoridan oshib, ketib xavfli 
vaziyatlar tug‘ilganida, zaruriy chora-tadbirlarni zudlik bilan topishga intilganda 
vujudga keladigan hissiy zo‘riqishlar sifatida ko‘rsatiladi.( E. G’.G‘ozievning 
“Umumiy psixologiya” 2008) Mana shunday sharoitlar va vaziyatlarning 
barchasini biron bir emotsiya turi ro’yobga chiqaradi. Stress emotsional holatining 
paydo bo’lishi hamda kechishining psixologik xususiyatlarini aniqlash nafaqat 
uchuvchilar, kosmonavtlar, dispetcherlar (inglizcha dispatcher ishlab chiqarishni 
muvofiqlashtiruvchi ma’nosini anglatadi) uchun, balki sudyalar, korxona rahbari, 
ta’lim tizimi xodimlari uchun alohida ijtimoiy psixologik ahamiyat kasb etadi.