10 mavzu quvvat kuchaytirgichlari. Ikki taktli quvvat kuchaytirgichlari. Transformatorsiz kaskadlar

---

10 MAVZU 
Quvvat kuchaytirgichlari. Ikki taktli quvvat kuchaytirgichlari. Transformatorsiz 
kaskadlar.
 
Reja: 
1.
Quvvat kuchaytirgichlari. 
2.
Ikki taktli quvvat kuchaytirgichlari. 
3.
Transformatorsiz kaskadlar.
Doimiy tok kuchaytirgichlari(DTK) – vaqt bo‘yicha juda sekin
o‘zgaradigan 
signallarni 
kuchaytirish 
uchun 
mo‘ljallangan 
kuchaytirgichlardir. Shuning uchun doimiy tok kuchaytirgichlari 13.1-rasmda 
ko‘rsatilgan ko‘rinishdagi amplituda-chastota xarakteristikaga ega.
. 
Bunday kuchaytirgichni yuklama, signal manbasi va kaskadlar orasidagi 
aloqa bevosita bo‘lishi zarur, ya’ni kuchaytirgich kaskadlarining moslashtirish 
elementlari sifatida reaktiv elementlar(transformatorlar va kondensatorlar) 
qo‘llanilmasligi mumkin, bu f=0 bo‘lganda Ku=0 bo‘lgan amplituda-chastota 
xarakteristikani ta’minlaydi. DTK ni ikki kaskadli kuchaytirgich misolida ko‘ramiz 
Kuchaytirgich sxemasida qo‘shni kaskadlar tranzistorlarining kollektor va 
bazalari bevosita ulangan. Kuchaytirgichning kirish zanjiriga kirish signali manbasi 
bilan kirish kompensatsiyalovchi kuchlanish Ekomp manbai ketma-ket ulangan.
Kuchlanish kuchaytirgichi. 

---

13.3-rasm. Kuchlanish kuchaytirgichida transiztorning ishlatilishi: (a) oddiy 
sxema, (b) aralash sxema. 
Elektron sxemalarda signallar doimiy yoki o‘zgaruvchan bo‘lishi mumkin. 
Bunday qurilmalar, masalan mikrofon o‘zgaruvchan kuchlanish hosil qiladi, hosil 
bo‘lgan kuchalnish kuchaytirilish zarur. Ba’zi signal manbalari, masalan 
fototranzistor va ba’zi detektorlar tok manbalari bo‘lishi mumkin, bundan tashqari 
kuchlanishga ham o‘zgartiradi.
 
Quvvat kuchaytirgichi 
Garmonik signallarning quyi chastotali quvvat kuchaytirgichlari istalgan 
tizimning zaruriy elementi bo‘lib hisoblanadi 
Bunday kuchaytirgichlarning asosiy parametrlaridan biri quvvat bo‘yicha 
kuchaytirish koeffitsientidir. Koeffitsient yuklama qarshiligiga va kirish qarshiligiga 
bog‘liq, shuningdek ta’minot kuchlanishi o‘zgarishiga ham bog‘liq.
Chastota ishchi diapasoni – kuchaytirish koeffitsienti o‘zgatmas qoladigan 
kuchaytirish chastotalar yo‘lagi(oralig‘i). Quyi chastotali kuchaytirgichlar uchun 
qanoatlatiruvchi sifatdagi ishchi diapazon 16Gs dan 20Gs gacha 
Transformatorsiz quvvat kuchaytirgichi 13.4-rasmda ko‘rsatilgan. Bunday 
kuchaytirgichlar uchun yuklamadagi quvvat Pyu=10Vt, yuklama qarshiligi 

---

Ryu=8Om, chastota polosasi(yo‘lagi, oralig‘i) quyi chegarasi fq=250Gs dan 
yuqori chegarasi fyu=10 000 Gs gacha, garmonikalar koeffisienti Kg=10%
 
Kuchaytirgich o‘zining kirish 
КИР
R
va chiqish 
ЧИК
R
qarshiliklari bilan, kirish 
signali manbai – EYuK Yeg esa ichki qarshilik 
Г
R
bilan xarakterlanadi. 
Agar kuchaytirgichda 
КИР
R

Г
R
bo‘lsa, kuchaytirgich kirishidagi signal 
manbai Ye
G
ga yaqin kuchlanish yuzaga keltiradi. Bunday rejim potensial kirish deb, 
kuchaytirgichning o‘zi esa 
kuchlanish kuchaytirgichi
deb ataladi. 
Agar 
КИР
R
<<
Г
R
bo‘lsa, chiqish kuchlanishi va signal manbai quvvati juda 
kichik. Bunday rejim tok kirishi, kuchaytirgichning o‘zi esa 
tok kuchaytirgichi
deb 
ataladi. 
Quvvat kuchaytirgichi
da 
КИР
R

Г
R
bo‘ladi, ya’ni kirish signali manbai bilan 
muvofiqlashgan bo‘ladi. 
ЧИК
R
va kuchaytirgich yuklama qarshiligi
Ю
R
qiymatlari nisbatlarini 
kuchlanish kuchaytirgichi (
ЧИК
R
<<
Ю
R
), tok kuchaytirgichi (
ЧИК
R
>>
Ю
R
) va quvvat 
kuchaytirgichi (
ЧИК
R

Ю
R
) ga ajratish mumkin. 
Nazorat savollari. 
1.
Quvvat kuchaytirgichni hosil qilinishini izohlang? 
2.
Qanday quvvat kuchaytirgichlarni bilasiz?