10-мавзу. ҚИшлоқ ХЎжалигида таваккалчиликни бошқариш режа

Таваккалчиликни бошқаришдан мақсад - бу корхонани фақат банкротликдан сақлаб қолиш эмас, балки қандай шароитда бўлса ҳам фойдани минимал даражадан паст бўлишига йўл қўймаслик.
Бошқаришдаги хато ва янглишишлар, банкрот бўлишнинг асосий сабабларидан бўлиб ҳисобланади. Буни халқаро бизнес тажрибаси тасдиқламоқда. Шунинг учуи ҳам менежер ва тадбиркор таваккалчиликни бошқариш самарадорлигига жуда катта аҳамият бермоғи лозим.
Бу ўринда менежер олдидага асосий вазифалар қуйидагилардан иборат:
• юқори хавф соҳасини билиб олиш;
• хавф даражасини баҳолаш;
• тадбирларни ишлаб чиқиш ва уларни қўллаш;
• хавфни таҳлил қилиш ва огоҳлантириш.
Амалиётда қуйидаги сабаблар оқибатида юқори даражадаги хавфларнинг туғилиш ҳоллари учрайди:
• нотўғри қарорлар қабул қилинганда;
• бўйсунувчиларнинг топшириқларни қониқарсиз бажарганларида;
• бажарувчиларни нотўғри танлашда;
• маркетинг истиқболини аниқлашда хатога йўл қўйилганда;
• раҳбариятнинг менежер таклифини қатъий рад этган ҳолларда.
Ҳўш, зарар кўриш хавфини камайтириш ёки унинг олдини олиш мумкинми? Мумкин. Бунинг учун қуйидаги чора-тадбирларни амалга ошириш лозим.
Зарар кўриш хавфини камайтириш мақсадида таваккалчиликнинг ўзи қуйидаги муҳим белгилар бўйича гуруҳланади.
1. Объектга қараб:
• умумий таваккалчилик (бу корхонанинг умумий фаолиятига хавф туғдиради);
• махсус таваккалчилик.
2. Ишлаб чиқариш омилига қараб:
• хом ашё таваккалчилиги (миқдори, сифат, муддати бўйича);
• ускуналар, энергия, ходимлар, капитал таваккалчилиги.
3. Маҳсулотни ишлаб чиқариш, уни сақлаш жараёнига қараб:
• ишлаб чиқаришдаги таваккалчилик (ишлаб чиқариш усули, яроқсиз маҳсулотни ишлаб чиқариш хавфи ва бошқалар);
• тадқиқот ва ишланмалар таваккалчилиги;
• сақлашдаги таваккалчилик.
4. Маҳсулотни баҳолашга қараб:
• сотишдаги таваккалчилик;
• баҳолашдаги таваккалчилик;
• тўлашдаги таваккалчилик;
• кафолат бўйича таваккалчилик.