10-Mavzu: Amir Temur va temuriylar davri madaniyati Reja

Amir Temur maqbarasi (
xalq orasida Go‘ri amir
)
― Sohibqironning 
buyrug‘i bilan suyukli nabirasi Muhammad Sultonga atab 1403–1404 yillarda 
qurilgan. Samarqanddagi me’moriy yodgorlik. Maqbaraga temuriylar 
sulolasiga mansub kishilar (
Amir Temur, uning piri Mir Sayyid Baraka, 
o‘g‘illari Umarshayx, Mironshoh va SHohrux, nabiralari Muhammad Sulton, 
Mirzo Ulug‘bek
) dafn etilgan. 
Maqbaraga janubdan Mirzo Ulug‘bek qurdirgan dolon orqali kiriladi. 
Maqbaraning chortoq tarhli ziyoratxonasi baland toqi-ravoqli, tepasi yozuv 
hoshiyalari va ichki gumbaz bilan qoplangan. Tashqi gumbazi 64 qobirg‘ali, 
baland poygumbaz (
diametri-15 metr, balandligi 12,5 metr
) ga o‘rnatilgan. 
Amir Temur sag‘anasiga qo‘yilgan ko‘k nefrit qabrtoshni Mirzo 
Ulug‘bek Mo‘g‘ulistonga qilgan yurishida olib kelgan. Toshdagi lavhada 
Amir Temurni ulug‘laydigan so‘zlar, uning shajarasi hamda marsiyalar 
o‘ymakori yozuvlarda bitilgan. Hamma sag‘analar Mirzo Ulug‘bek 
tomonidan yarim o‘yma marmar panjara bilan o‘ralgan. Ziyoratxonaning 
sharqiy qismidagi ravoqdan zina orqali ostki qavatdagi dahmaga, go‘rxonaga 
tushiladi. Go‘rxona sakkiz qirrali. Undagi sag‘analar yuqori qavatda qanday 
joylashgan bo‘lsa, bu erda ham shu tartibda joylashgan. Ziyoratxonadagi 
qabrtoshlarning har biri yuksak san’at asaridir. 
Ziyoratxona serhasham bezaklarga boy. Bo‘rtma bezak kundallar 
zaminiga lojuvard rang gullar ishlangan. Izorasi yashil toshdan girih shaklida 
terilgan. Oltin va kumush qandillardagi shamlar yonganda ziyoratgoh 
ichkarisi ulug‘vor va afsonaviy tus olgan. Tashqarisi sirkor g‘ishtchalar bilan 
bezatilgan. Gumbaz va uning poyidagi bezaklar, turli arabiy yozuvlar alohida 
ko‘zga tashlanadi. Me’moriy majmua Prezident Islom Karimov tashabbusi 
bilan 1991-1996 yillarda ta’mirlandi.