10 маъруза : Анизотип гетероўтишларда фотоэффект. Поликристалл яримўтказгичларда фотоэлектрик ҳодисалар

ΔE
c 
= ϰ
01

 
 ϰ
02
; ΔE
v 
= ϰ
02


ϰ
01 

 E
g2 

E
g1
(10.2)

 

Соҳалар чегарасида зоналарнинг узилиш катталиги айрим ҳолда кўрилган 

яримўтказгичларда қандай бўлса, гетероўтишларда ҳам шундай сақланади. 
10.1-расмда алоҳида- алоҳида икки яримўтказгичнинг ҳамда идеал 
р 

п
-
гетероўтишнинг энергетик диаграммалари келтирилган. Бу яримўтказгичлар 
контактлаштирилгандан сўнг электронлар алмашинуви натижасида мувоз-
анат ўрнатилади ва ўтиш чегарасида соҳаларнинг икки томонида Ферми 
сатҳлари тенглашади. Электронлар учун ҳосил бўлган потенциал тўсиқ 
баландлиги, яъни чегара соҳасида электрон энергияларининг вакуум сатҳида 
узилиши электроннинг контактдаги потенциал энергиялари айирмасини 
белгилайди ҳамда қуйидагича ифодаланади: 

Φ = eV
d
 =
 
ϰ
1
 

 
 ϰ
2

(10.3) 


 
dp 0 dn 
9.1-расм
. 
Алоҳида-алоҳида олинган икки яримўтказгичнинг 
(а)
ва 
бенуқсон анизотип 
р

п
 
гетероўтишнинг 
(б)
Андерсон зоналар диаг- 
раммам модели. 
 
Электр майдон кучланганлиги 
Е
 
бўлган соҳани ҳосил қилган ҳажмий 
заряд ҳажмий диполь кўринишида мавжуд бўлади. Диполнинг манфий 
ташкил этувчиси
р
-
соҳанинг, мусбат ташкил этувчиси 
п
-
соҳанинг камбағал-
лашган қатламида ҳосил бўлади. Гетероўтиш чегара соҳасида кристалл 
панжаралар доимийларининг мос келмаслиги такикланган зонада маҳаллий 
сирт ҳолатларининг сатҳини, элементларнинг диффузияси эса чегара 
соҳасидаги бирикмаларда кимѐвий таркибларнинг стехи ометрик жиҳатдан 
фарқланишини келтириб чиқаради. Бундай ҳолатлар ўзларида заряд тўплаш 
қобилиятига эга бўлиб, чегарада бир қутбли зарядланган қатлам ҳосил 
қилади ва қуйидаги ҳодисаларни келтириб чиқаради: 

---

1.Сирт ҳолатларидаги заряд таъсирида ўтказувчан зона чегара соҳасидаги 
мувозанат ҳолатга мос келган Ферми сатҳига нисбатан кўтарилиши ѐки паст-
га тушиши мумкин, бунинг натижасида энергетик диаграмма ўзгаради. 
2.Энергетик ҳолатлар кўп микдордаги рекомбинация марказларини ҳосил 
қиладилар; бу тескари йўналиш токининг катталиги билан тушунтирилади. 
Сирт ҳолатларининг рекомбинацион характеристикалари (хусусиятлари) 
чегарада заряд ташувчиларнинг эффектив рекомбинацияси тезлиги