1 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълими вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

2.2-расм. Мусиқа таълими дарсида мультимедиали электрон 
қўлланмадан фойдаланишнинг афзаллиги 
Чунки ўқувчилар ўқитувчининг маърузасини тинглаб, катта экранда 
намойиш этиладиган мусиқа куйларини анимацион тарзда кетма-кет 
Ўқув 
материали 
Таълим воситалари 
(компьютер, электрон 
қўлланма, 
видеопроектор) 
Қайта намойиш этиш 
 
Кўрсатиш, 
намойиш этиш 
 
 
Мустаҳкамла
ш 
 
Назорат қилиш 
 
Тамом 
ҳа 
йўқ 
Белгиланг
ан 
билимни 
эгаллаш 

---

92 
бажарилишини кўргазмали равишда қабул қилиб (иллюстратив), уни 
топшириқ бажариш жараѐнида мустаҳкамлайдилар (когнитив). Когнитив 
функциясининг тўлиқ бажарилиши учун ўқувчилар топшириқларни ҳам 
компьютердан фойдаланиб бажаришлари зарур.
Бу борада Б.Ф.Ломовнинг фикрларини келтириш мақсадга мувофиқ:
―Компьютерлар тасаввур ва фантазияни ривожлантирувчи кучли восита 
сифатида қўлланилиши мумкин. Компьютер экрани инсоннинг миясида 
шаклланаѐтган образни компьютер дисплейига фикран кўчириш имконини 
беради, шунда инсон ички эмас, худди ташқи объект устида ишлаѐтгандек 
бўлади. Бу дегани, компьютер тафаккур қилиш жараѐнида фаол қатнашади‖ 
[67].
Демак, электрон қўлланмадан фойдаланиш нафақат мавзуни кўргазмали 
тушунтиришда, балки ўқувчиларнинг билимини текшириш ва баҳолаш ҳамда 
уни эълон қилишда, шунингдек, дарсни мустаҳкамлашда ўқитувчи учун 
«беминнат» ѐрдамчи бўлади. Ундан фойдаланиш жараѐнида мавзуларнинг 
қисқа ва тушунарли баѐни, гипермурожаатлар, анимация ва ҳажмли 
тасвирларнинг мавжудлиги ҳисобига ўқувчиларнинг фазовий образли 
тасаввури ривожланади.
Хулоса 
қиладиган 
бўлсак, 
мусиқа 
таълимида 
ўқитишни 
компьютерлаштириш, яъни дарсда замонавий ахборот технологияларидан 
унумли ва ўринли фойдаланиш натижасида: 

ўқувчиларнинг мусиқий саводхонлиги ортади, бу эса уларнинг касбий 
шаклланишида муҳим аҳамиятга эга; 

ўқитувчиларни анъанавий усулдан воз кечиб, уларни ижодий 
изланишга ундайди. 
Демак, мусиқа дарсларида мультимедиали электрон қўлланмадан 
фойдаланиб, бир вақтнинг ўзида мавзуни тушунтириш ва унга параллел 
равишда мусиқий куй- оҳангларни компютерда бажарилишини кўрсатиб 
бориш ҳамда мустаҳкамлаш тарзида топшириқ бериб, уни амалда бажариб 
кўришларига имконият яратиш орқали ўқувчиларнинг ўзлаштириш 
кўрсаткичларини кескин ошириш мумкин бўлади. 
Тизимли фаолият ѐндашуви асосидаги модулли ўқитиш технологияси.
 
Тизимли фаолият ѐндашуви мутахассиснинг фаолиятини ўрганиши, 
ушбу фаолиятини амалга ошириш учун ўрганиш лозим бўлган ўқув фанларни 
рўйхатини, ўқув материалларни мазмунини аниқланиши, модулларни 
тузилиши ва ўқув жараѐнини ташкил этилиши билан характерланади.
Модулли технологияга тизимли фаолият ѐндашуви, энг аввало касб-
ҳунар таълимида қўлланилади. Бунинг ѐрқин мисоли бўлиб, ЮНЕСКО нинг 
халқаро меҳнат ташкилоти томонидан ишлаб чиқилган «Меҳнат 
кўникмалари модуллари (МКМ) концепцияси» ҳисобланади. 
Концепция, 
ўқув 
фанларига 
бўлинмасдан, 
яхлит 
ўқитишга 
йўналтирилганлиги билан ажралиб туради.
Концепциянинг афзалликлари бўлиб, модуллар технологияларининг 
лойиҳалаш жараѐнининг аниқ таркиблаштириш ва модулли вариантдаги 
ўқув-дастурий ҳужжатлар шаклини тўла шаклланганлиги ҳисобланади.

---

93 
МКМ - ўқитишнинг модулли дастури, мутахассис фаолиятининг