1 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълими вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

3.8. Россия, Эстония, Литва, Польша, Уругвайда мусиқа талими тизими. 
Россияда мусиқа педагогикаси катта муваффақиятларга эришди ва 
жаҳон мусиқа жамоатчилигининг шрмат - эътиборига сазовор бўлди. Шу 
жумладан, таниқли композитор, педагог, мусиқа ва жамоат арбоби 
Д.Б.Кабалевский (19091982) ҳозирги замон мусиқий тарбиясига катта ҳисса 
қўшди. 

---

76 
Дми трий Бори сович Кабале вский
(1904-1987)-композитор, дирижѐр и пианист, 
педагог. (1963). Меҳнат қаҳрамони (1974). 
Д.Б.Кабалевский ишлаб чиққан тарбия тизимида ички алоқалар 
бирлиги мезони асосий ўрин тутади. Унинг фикрича дарснинг таркибий 
муштараклиги машғулотлар изчиллигининг асосини ташкил этиши керак. 
Бирлик мезони билан бир қаторда, дастурда, умумлаштириш қоидасига ҳам 
муҳим ўрин ажратилган. Таъкидлаш лозимки, болалар билим эгаллашида 
"хусусийликдан умумийликка" формуласи "умумийликдан хусусийликка" 
қоидаси билан алмаштирилган.
Д.Б.Кабалевский тизимининг асосида "уч кит" яъни қўшиқ, рақс, 
марш туради. Бу ишда оддий жанрлар болалар учун мусиқа ҳақида 
тушунчаларнинг шаклланишида биринчи кадамдир. мусиқий асар орқали 
яъни, қўшиқ, рақс, марш жанрида ѐзилган асарларни эшитиб, уларни 
фарқлаш, аниқлаш, тинглаганда фаҳмлай олишини мақсад қилиб қўйган. 
Кейинги босқичда ушбу тушунчалар чуқурлаштирилади, яъни 
рақссимон, маршсимон, қўшиқсимон асарлар болаларга эшиттирилиб, улар 
ҳақида эркин фикр юритиш малакалари ривожлантирилиши мақсад қилиб 
қўйилади. 

---

77 
Эстонияда мусиқа таълими. 
Эстониядаги мусиқа тарбия тизими 
қўшиқ байрамларининг кўп йиллик халқ анъаналари асосида шаклланди, 
ҳамда эстон халқининг юксак хор санъатини сақлаб қолишга интилган 
мусиқа ўқитувчиларининг, мусиқачиларнинг улкан ташаббуслари ҳисобига 
ривожланиб борди. Ҳозирги замон мусиқий тарбиясининг илдизлари XIX 
асрга қараб ўтилган. Санкт-Петербург консерваториясида мусиқа таълимини 
олган биринчи эстон композиторлари болаларга берадиган мусиқий 
тарбиянинг зарурлигини англадилар ва болалар учун хор пьесалари ҳамда 
қўшиқларини шунингдек, мактаблар учун кўплаб тўпламларни яратишга 
эътиборларини қаратдилар. 
Эстония мусиқа ҳаѐтида қўшиқ байрамларини ўтказиш катта 
воқеадир. Бу байрамларни ўтказишдан олдин ҳар бир туманда қўшиқ 
кунлари ўтади. Биринчи оммавий қўшиқлар байрами 1869-йили Тарту 
шаҳрида ўтказилган. Бунда ҳамма вохалардан эркақлар хор жамоалари 
(саккиз юз кишидан иборат) оммавий равишда қатнашиш учун тўпланадилар.
Ушбу байрам бугунги кунга этиб келган анъаналарга асос солди. 
Болалар хор жамоалари 1870-йилдан бошлаб (доимий равишда бўлмаса ҳам) 
қўшиқлар байрамида иштирок этмоқдалар. Қўшиқлар байрами биринчи 
кундан бошлаб, аҳолининг ҳамма қатламарини санъатга жалб этишга 
асосланган эди. 
1947-йилдаги умумреспублика қўшиқ байрами 25000дан ошиқ 
қатнашчиларни йиғини ва умумхалқ оммавий байрамига айланди. 1947- 
йилдан бошлаб мактаб хор жамоалари ҳам ҳамма қўшиқ байрамларида 
иштирок эта бошлайдилар. Дастлаб, байрамларда мактаб болалар хор 
жамоалари, аралаш ва аѐллар хор жамоалари шуниндек, дамли чолғулар 
жамоалари иштирок этдилар. 1960-йилдан бошлаб ўғил болалар хор 
жамоалари ҳам иштирок эта бошлайдилар. В.Лаул бошчилигидаги ўғил 
болалар қўшма хорини алоҳида кўрсатиш лозим. 
1965-йили, биринчи марта республика ѐш скрипкачилар ансамбли 
иштирок этиб, қўшиқ байрамини анъаналарига янгилик киритди. Мактаб хор 
жамоалари қатнашчиларининг сони ошиб бораѐтганлиги, шу муносабат 
билан қўшиқ байрамларини ташкил этишда пайдо бўлган қийинчиликларни