|
2.2. Ўзбекистон Республикаси экологик сиѐсати тушунчаси ва
мақсади
Ўзбекистон Республикаси табиат ва жамият ўртасидаги муносабатларни
иқтисодий-экологик шакли, яъни босқичма-босқич экологик муносабат шаклга
ўтишга асос солди.
ХХ аср охирига келиб Ўзбекистонда қуйидаги тактик ва стратегик
йўналишлар ишлаб чиқилди, жумладан: “2005 йилгача бўлган даврда табиатни
муҳофаза қилиш ва табиий ресурслардан самарали фойда- ланишнинг Давлат
дастури”; “Ўзбекистон Республикасида табиатни муҳофаза қилиш ва барқарор
ривожланишнинг экологик таъминлашнинг миллий ҳаракатлар режаси”;
“Ўзбекистон Республикасида атроф муҳит гигиенаси бўйича миллий
ҳаракатлар дастури”; “Биологик хилма-хилликни сақлаб қолиш бўйича миллий
стратегия ва режа”. Бу ҳужжатларда давлатимизнинг жамият ва табиат
ўртасидаги муносабат шакли, ҳозирги кунда ва келажакда қандай бўлиши,
Ўзбекистоннинг экологик концепцияси, мақсади ва принциплари белгилаб
берилди. Экологик мақсад ва вазифаларни амалга оширишнинг тактик ва
стратегик ҳаракатлар дастури ва йўналишлари кўрсатиб ўтилди.
Экологик сиѐсат давлат сиѐсатининг “жамият-табиат” тизимидаги асосий
турларидан бири ҳисобланади.
Ўзбекистон Республикасида атроф табиий муҳитнинг ҳозирги ҳолати
илмий асосланган ҳамда атроф табиий муҳитни сақлашга, табиий ресурслардан
оқилона фойдаланишга ҳамда аҳоли экологик хавфсизлигини таъминлашга
қаратилган экологик сиѐсат юритишни тақозо қилмоқда.
32
Сиѐсат атамаси юнонча “politika” – “давлат иши”, “жамият иши” деган
маънони англатади. Сиѐсат – бу йирик ижтимоий гуруҳ, партиялар, миллат ва
давлат ўртасидаги муносабатлар соҳасидаги фаолият7.
Давлатнинг экологик сиѐсати давлат сиѐсати тизимида ўзига хос ўрин
эгаллайди ва у ижтимоий ҳаѐтнинг барча соҳасини қамраб олади ҳамда уни
самарали амалга ошириш жамиятнинг бошқа соҳаларига бевосита таъсир
кўрсатади.
Юридик адабиѐтларда ушбу атамани тушунишда турли ѐндашувлар
шаклланган. Хусусан, юридик атамалар қомусий луғатида экологик сиѐсат
атроф табиий муҳитни муҳофаза қилиш ва соғломлаштириш, табиий
ресурслардан оқилона фойдаланиш ва қайта тиклаш, инсонлар мўътадил ҳаѐт
тарзини ва экологик хавфсизлигини таъминлашга қаратилган сиѐсат
сифатида таърифланади8.
Н.Ф.Реймерс луғат маълумотномасида экологик сиѐсат глобал ва
давлат каби турларга бўлинади. Глобал кўламдаги экосиѐсат – бу ижтимоий-
иқтисодий тараққиѐтдаги экологик чекловларни, табиий ресурслар
дунѐсидаги
заҳираларни
ҳамда
уларнинг
мамлакатлар
ўртасида
тақсимланганлигини инобатга олган ҳолда халқаро-хуқуқий, сиѐсий ва ташқи
иқтисодий тадбирлар ўтказиш. Давлат экосиѐсати – бу ижтимоий-иқтисодий,
шу жумладан, мамлакат ҳудуд ва акваториясидаги экологик ҳолат билан
боғлиқ бўлган ютуқ ва камчиликлар ҳамда унинг доирасидаги табиий
ресурсларни инобатга олишга асосланган халқаро-хуқуқий сиѐсат9.
Ушбу тушунчанинг янада кенгроқ таърифини Ю.Шадиметов
келтиради. Унинг фикрича, экологик сиѐсат деганда давлат фаолиятининг
“жамият-табиат” тизимидаги ўзаро муносабатини тартибга солишни мўътадил
ва самарали амалга ошириш имконини берувчи йўналишини тушуниш
лозим10.
Г.З.Абдуллаева фикрича, давлат экологик сиѐсати мақсади экологик
муаммолар ечимини ишлаб чиқиш ва амалга оширишдан иборат бўлган
жараѐндир. Ушбу қарорлар моҳиятан давлатнинг экология соҳасидаги
сиѐсатини ифодалайди11.
Бугунги кунда экологик сиѐсат айрим адабиѐтларда “табиий атроф
муҳитни муҳофаза қилиш ва соғломлаштириш, табиий ресурслардан оқилона
фойдаланиш ва қайта тиклаш, индивид, жамият ва яхлит ҳолда инсоният
тамаддуни ривожи ва сақлаб қолинишини таъминлаш мақсадида сиѐсий
ҳокимият восита, шакл ва усулларини қўлловчи субъектлар (индивид, гуруҳ,
партия, давлат, халқаро ҳукуматлараро ва ноҳукуматлараро ташкилотлар ва
ҳ.к.) фаолияти” сифатида таърифланади12. Ушбу таърифда бир томонда
экологик сиѐсат субъектлари фаолияти, бошқа томондан табиатни муҳофаза
қилиш фаолияти соҳаси қамраб олинган.
Машҳур француз сиѐсатчиси Франция Яшиллар партияси етакчиси
Антуан Вештер экологияни сиѐсий фаолият призмаси орқали ўрганган ҳолда,
Do'stlaringiz bilan baham: |
