1 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

18
 
уларнингфаолиятини белгилайди. 
Муҳитнинг гидрофизик ва гидрокимѐвий омиллари эса сув билан бевосита 
боғлиқ бўлиб, сув экологик жиҳатдан кўпгина организмлар учун ҳаѐт 
муҳити ва макон бўлиб ҳисобланади. Сув муҳитида доимий яшовчи 
организмлар 
гидробионтлар 
деб номланган бўлиб, улар турли экологик 
гуруҳлардан 
иборатдирлар. 
Масалан, 
планктонлар 
(сувда 
қалқиб 
ҳаракатланувчилар), 
нектонлар 
(сувда актив ҳаракатланувчилар), 
пелагиал 
организмлар (сувнинг юза қатламларидан маконтопганлар), 
бентал 
организмлар (сув тубида яшовчилар) ва ҳ.к. Гидробионтлар шунингдек 
сувнинг шўрлигига чидамлилиги жиҳатдан 
стеногалин 
ва 
эвригалин 
гуруҳларига, босимига чидамлилиги жиҳатдан
стенобат
ва
эврибат 
экологик гуруҳларига бўлинадилар. Шундай қилиб, факторал экология ташқи 
муҳит омилларининг барчасини ўрганувчи кенг қамровли фан тармоғи 
ҳисобланади. 
1.4. Популяциянинг асосий хусусиятлари
Табиатда турлар, одатда, бир-бирларидан маълум тарзда ҳимояланган 
популяциялар тўпламидан иборатдир. Экологик нуқтаи назардан популяция 
тирик организмлар ҳар қандай туркумининг асосий элементи тарзида қаралади
. 
Биология фанида ҳар қандай индивидлар йиғиндиси 
популяция 
деб 
тушинилади. Экологик нуқтаи назардан эса, маълум яшаш жойида ўз 
мавжудлигини чекланмаган узоқ муддат давомида таъминлай олиш ва 
эркин чатишиш қобилиятига эга бўлган турнинг индивидлари гуруҳига 
популяция 
дейилади. Демак, популяция гуруҳга бирлашган индивидлар ѐки 
организмлар бўлиб, улар бир-бирлари, ўзлари яшайдиган муҳит билан доимо 
алоқада бўладилар. Популяциялар алоҳида ажралган ҳолда яшамайдилар. Бир 
тур популяциялари бошқалари билан ўзаро таъсирлашади, яъни улар
билан биотик туркумлар-яхлит тизимларни ҳосил қилади. Ҳар бир туркумда 
қандайдир популяция муҳим роль ўйнайди. У маълум экологик ниша ташкил 
этади ва бошқа турларнинг популяциялари билан ҳамкорликда унинг 
барқарор ҳаѐтий фаолиятини таъминлайди4.