1. Yevropa sug’urta bozori va uning shakllanish tarixi

Fakultativ qayta sug’urtalash. Bu usulga ko’ra, sug’urtachiga qabul qilingan risklarini boshqa ixtiyoriy sug’urta kompaniyaga qayta sug’urtalashga berish mumkin. Riskni qayta sug’urtalashga bera turib, sug’urtachi o’z foydasiga komission puldan bir qismini olish huquqiga ega bo’ladi.
Oblegatorli qayta sug’urtalash - fakultativ qayta sug’urtalashdan farqli o’laroq, bu usulda qayta sug’urtachi va qayta sug’urtalanuvchilar orasida shartnomaviy munosabatlarning bo’lishi ko’zda tutiladi. Qayta sug’urtalash shartnomasi bu holda tomonlararo munosabatlar va o’rnatilgan shart, majburiyatlarni aniq ifoda etuvchi yuridik hujjat hisoblanadi.
Bu shartnomalar o’z navbatida nisbiy va teskari nisbiy guruhga bo’linadi. Birinchi guruh o’z ichiga kvota va eksdident shartnomalarini, 2-guruh esa, jiddiy zararlari shartnomali va eksdident zarariyli shartnomalarini oladi.
Sug’urta amaliyotida bu usullardan aralash holda ham foydalaniladi.
Kveta shartnomasi - eng sodda, odiy qayta sug’urtalash shartnomasi turidir. Bu usulda sug’urtalovchi riskni qayta sug’urtalashga, topshirilayotgan aniq yoki aralash turdagi risklarni qabul qilingan kveta asosida topshiradi. Ushbu shartnomada qayta sug’urtalovning kveta va kremiya miqdori, zararlarni qoplashdagi ishtiroki, limiti ko’rsatiladi.
Summa ekstsedent shartnomasi. Bu usulga ko’ra, qayta sug’urtachi riskni qayta sug’urtalashga topshira turib, o’z foydasiga ma'lum bir summadagi pulni ushlab koladi, va qayta sug’urtalashga ushbu summadan tekshiradi. Ushbu summa sug’urtaning ma'lum bir turi yoki yirik risk turiga qarab belgilanadi.
Ekstsedent zarari shartnomasi. Bu kompaniya sug’urta portfellarini katta zarar va kutilmagan zararlardan himoya qilishning eng keng tarqalgan usulidir. Bu mexanizm sug’urta hodisasi yuz bergandan so’ngina ishga tushadi, zarar summasi aniqlangan va bu summa sug’urtalangan summadan katta bo’lishi lozim.
Ekstsedent zarariyligi shartnomasi yoki stop loss. Ushbu shartnomaning mohiyati shundaki, kompaniya o’z manfaatlarini himoya qilgan holda, tsedentning ortishiga moliyaviy zararlarni keltirib chiqarmasligini ta'minlaydi.