1. XX asr 2-yarmida Turkmanistonda sovetlashtirish siyosatining olib borilishi

3-variant.

1..Urush yillarida Qozog‘istonda xalqlarining ijtimoiy iqtisodiy ahvoli.

2..O‘zbekistoning BMT ga a'zo bo‘lishi hamda hamkorlik aloqalari.

3..2005-2019 yillarda Turkmanistonning madaniy taraqqiyoti.

1..Urush yillarida Qozog‘istonda xalqlarining ijtimoiy iqtisodiy ahvoli.

Urush yillarida Qozog`iston xalqining 1 mln 200 ming farzandi dushmanga qarshi mardonovar jang qildi (1941 yil 1 yanvar ahvoliga respublika aholisi 6425 ming bo`lgan).Tojikiston xalqi o`zining 209 ming farzandini jangohlarga jo`natdi va ularning o`rnini yosh bolalar, ayollar bilan to`ldirdi. Harakatdagi armiya saflariga respublikaning nafaqat jismoniy baquvvat, balki malakali kadrlari-mexanizatorlar, muhandis va haydovchilar ham jo`nab ketishdi. Natijada O`zbekistonda mexanizatorlar safi 1941 yilga nisbatan 1942 yilda 25 ming kishiga kamayib ketdi. Qozog`istonda mehnatga layoqatli kolxozchilar soni 164 ming kishiga tushib qoldi.

Jаsоrаtlаri uchun yuz minglаb mintаqа хаlqlаri оrdеn vа mеdаllаr bilаn tаqdirlаndilаr.Birginа qоzоq fаrzаndlаridаn 500 nаfаri qаhrаmоn unvоnigа sаzоvоr bo`ldi, ulаrdаn ikki nаfаri А.Mоldаgulоvа vа M.Mаmеtоvаlаr аyol qахrаmоnlаr bo`lishigа mushаrrаf bo`ldi. To`rt nаfаr qоzоq yigitlаri. T.Bеgеldinоv, S.Lugаnskiy, I.Pаvlоv, L.Bеdаlаr ikki mаrtа qаhrаmоn unvоni bilаn tаqdirlаndi. Rеyхstаg binоsidаgi g`аlаbа bаyrоqlаridаn biri qоzоq fаrzаndi R.Kоshkаrbаеv tоmоnidаn qo`yildi.

Qоzоg`istоn хаlqlаrining g`аlаbаgа qo`shgаn hissаlаri to`g`risidа quyidаgi mа`lumоtlаr hаm guvоhlik bеrib turibdi. Mаsаlаn, Qоzоg`istоndа urush yillаridа 12 o`qchi vа 4 kаvаlеriya diviziyalаri, 7 tа o`qchi brigаdа, 50 gа yaqin mахsus pоlklаr vа bоshqа qаtоr хаrbiy qo`shilmаlаr tuzilib frоntgа jo`nаtildi.

Urushning dastlabki oylaridanoq Qozog`istonda Ittifoq ahamiyatidagi uchinchi ulkan korxona-Qarag`anda ko`mir havzasi ishga tushirildi, Ural-Emba hududagi neft ishlab chiqarish quvvati uch barobar ko`paydi, deyarli ikki barobar elektr energiyasi ishlab chiqarish o`sdi. Akchatay va Tekeli polimetall va molibden-volfram kombinatlari g`alaba uchun mehnat qildilar. Qozog`iston ittifoqning qo`rg`oshinini 85 % ni bera boshladi. Janggohlarda dushmanga otilgan har 10 ta o`qning 9 tasi qozoq qo`rg`oshinidan tayyorlangan edi. Strategik ahamiyatga ega bo`lgan ulkan hajmdagi mahsulotlarni Markaziy Osiyo respublikalari urushga yetkazib turdilar. 1944 yil 1 mayiga Markaziy Osiyo volfram sanoatini dastlabki mahsulotlarini bera boshlagan Langar koni foydalanishga topshirildi.

1943 yil yanvar oyiga kelib, Qozog`istondagi mehnatga yaroqli aholining (1.056.100 kishi) 20% ni ayollar, 58% ni o`smirlar tashkil qildi.

2..O‘zbekistoning BMT ga a'zo bo‘lishi hamda hamkorlik aloqalari.

O‘zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligini qo‘lga kiritgan dastlabki kunlardanoq jahon hamjamiyatiga qo‘shilish, xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik qilish yo‘lini tanladi va og‘ishmay shu yo‘ldan bormoqda. O‘zbekiston Respublikasi o‘zining xohish-irodasi va taklifiga ko‘ra 1992-yil 2-martda jahondagi eng nufuzli xalqaro tashkilot— Birlashgan Millatlar Tashkilotiga qabul qilindi. Mamlakatimiz jahon hamjamiyatining to‘la teng huquqli a’zosi bo‘ldi. Mamlakatimiz Prezidenti I. A. Karimovning BMT Bosh Assambleyasining 1993- yilda bo‘lgan 48- sessiyasida ishtirok etishi va unda 27- sentabrda qilgan ma’ruzasi O‘zbekistonni jahonga ko‘hna va yosh, navqiron davlat sifatida namoyon etdi. O‘zbekiston Respublikasi nomidan Markaziy Osiyoda xavfsizlik, barqarorlik va hamkorlik masalalari bo‘yicha BMT ning Toshkentda doimiy ishlovchi seminarini chaqirish, nar kobiznesga qarshi kurashni kuchaytirish, Orol muammosini hal etish va boshqa masalalar bo‘yicha bir qator takliflar o‘rtaga qo‘yildi. 1993- yil 24- oktabrda Toshkentda BMT ning vakolatxonasi ochildi va u ish boshladi. O‘zbekiston rahbariyati va BMT rahbarlarining sa’y-harakatlari natijasida O‘zbekiston BMTning Xalqaro telekommunikatsiya uyushmasi, Xalqaro taraqqiyot assotsiatsiyasi, Qochoqlar ishi bo‘yicha oliy qo‘mitasi, Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti, Xalqaro fuqaro aviatsiyasi tashkiloti, Xalqaro atom energiyasi agentligi, Aholi joylashish jamg‘armasi, Narkotik moddalarni nazorat qilish dasturi, Sanoat taraqiyoti tashkiloti, Oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti singari ixtisoslashgan muassasalarga a’zo bo‘ldi. 1994- yil oktabrning boshlarida BMT vakolatxonasining yordami va ishtirokida Toshkentda bo‘lgan jahon sayyohlik tashkilotining „Ipak yo‘li“ xalqaro yig‘ilishi jahon sayyohlik va tijorat ishlarida O‘zbekistonning mavqeyini yanada ko‘tardi. O‘zbekistonning tashabbusi bilan va BMT rahnamoligida 1995- yil 15—16- sentabr kunlari Markaziy Osiyoda xavfsizlik va hamkorlik masalalariga bag‘ishlangan Toshkent kengashseminari bo‘lib o‘tdi. Xalqaro kengashda ishtirok etgan 31 davlat va 6 xalqaro tashkilotdan kelgan muxtor vakillar mintaqa xavfsizligining, mojarolarning oldini olish, integratsiya jarayonlarini chuqurlashtirishning ishonchli tizimini barpo etish masalalari yuzasidan o‘z fikrlarini, takliflarini aytdilar. Kengash yakunlari yuzasidan qabul qilingan Bayonot jahon xalqlarini, xususan Markaziy Osiyo xalqlarini, turli siyosiy kuchlarni mintaqaviy xavfsizlikni mustahkamlashga, iqtisodiy va ekologik hamkorlik tizimlarini barpo etishga chaqirdi. Mamlakatimiz Prezidenti I. A. Karimov BMT Bosh Assambleyasining 1995- yil oktabr—noyabr oylarida bo‘lgan 50- yubiley sessiyasida qatnashib va nutq so‘zlab, bu nufuzli xalqaro tashkilot faoliyatini yaxshilashga doir takliflarni bayon etdi. Umumjahon xavfsizligi mintaqaviy xavfsizlikka erishishdan boshlanadigan jarayon ekanligi, mintaqalar xavfsizligini ta’minlash yo‘li bilangina jahon xavfsizligini ta’minlash mumkinligi alohida ta’kidlandi. Afg‘onistondagi urushga barham berish uchun unga tashqi kuchlarning aralashuvini bartaraf etish, qurol olib kirishni taqiqlash takliflari ilgari surildi. Shuningdek, ommaviy qirg‘in qurollarini tarqatmaslik, qurol savdosini cheklash to‘g‘risida, Orol dengizining qurib borishi bilan bog‘liq ekologik muammoni hal etishga xalqaro moliya tuzilmalarini va rivojlangan mamlakatlarni jalb qilish takliflari ilgari surildi. Xalqaro tashkilotlar va nufuzli davlatlar bu takliflarni ma’qulladilar va muammolarni hal qilishga ko‘maklashmoqdalar. O‘zbekistonning BMT bilan hamkorligining yorqin sahifalaridan yana biri Markaziy Osiyo mintaqasini yadro qurolidan xoli zonaga aylantirish masalasida o‘z ifodasini topdi. O‘zbekiston Prezidenti Islom Karimov BMT Bosh Assambleyasining 48- sessiyasi minbaridan turib so‘zlagan nutqida Markaziy Osiyoni yadro qurolidan xoli zonaga aylantirish g‘oyasini ilgari surgan edi. O‘zbekistonning bu tashabbusi xalqaro hamjamiyat tomonidan qo‘llab-quvvatlandi. 1997- yil 15—16- sentabr kunlari Toshkentda „Markaziy Osiyo — yadro qurolidan xoli zona“ mavzusida xalqaro konferensiya bo‘lib o‘tdi. Uning ishida 56 davlat va 16 xalqaro tashkilotdan vakillar ishtirok etdi. Ushbu masala yuzasidan Markaziy Osiyo mamlakatlari tashqi ishlar vazirliklarining Bayonoti imzolandi. Markaziy Osiyo mintaqasining yadro qurolidan xoli zonaga aylanishi mazkur mintaqa xavfsizligini mustahkamlaydi. O‘zbekistonning BMTga yo‘llagan afg‘on muammosini tinch yo‘l bilan hal qilish masalasida muloqot guruhi tashkil etish haqidagi taklifi asosida 1997-yilda BMT homiyligida „6+2“ guruhi tashkil etildi. O‘zbekiston guruhning asosiy ishtirokchisi bo‘ldi. BMT homiyligida 1999-yil 19—20- iyul kunlari Toshkentda Afg‘oniston mojarosini hal etish bo‘yicha „6+2“ guruhining yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi. Unda Toshkent Deklaratsiyasi qabul qilindi. 2000- yil oktabr oyida Toshkentda Markaziy Osiyoda xavfsizlik va barqarorlikni mustahkamlash, giyohvand moddalar tijorati, uyushgan jinoyatchilik va terrorizmga qarshi kurash mavzusida xalqaro konferensiya bo‘lib o‘tdi. O‘zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan 2001- yilda BMT Xavfsizlik Kengashining terrorizmga qarshi kurash bo‘yicha maxsus qo‘mitasi ta’sis etildi. 2002- yil 18—20- oktabr kunlari BMT Bosh kotibi Kofe Annanning O‘zbekistonga tashrifi mamlakatimizning xalqaro hamjamiyatdagi o‘rni mustahkamlanib, obro‘-e’tibori ortib borayotganining dalilidir. O‘zbekistonning jahon hamjamiyati bilan integratsiyalashuvida BMT doirasidagi ixtisoslashgan tashkilotlar bilan hamkorligi muhim ahamiyat kasb etmoqda.

3..2005-2019 yillarda Turkmanistonning madaniy taraqqiyoti.

Wikipediya Turkmaniston

Doniyorov A.X. Markaziy Osiyo xalqlari tarixi 2013-yil. 19-mavzu

Kitob va Wikipediyadagi ma’lumotlar bir xil aynan 2005-2019-yilgi ma’lumotlar yo`q

Turkmaniston Respublikasi - Markaziy Osiyoning janubi – g`arbida joylashgan davlat boёlib, hududi – 488 ming kv km. Aholisi – 408 mln kishi (2003 yil). Poytaxti –Ashxabod shaxri. 1991 yil 26 oktyabrda referendum chog`ida saylovchilarning ko`pchiligi Respublika mustaqilligini yoqladilar. 1991 yil 27 oktyabrda Turkmanistonning mustaqilligi va davlat qurilishining asoslari to`g`risidagi Kostitutsiyaviy qonun bilan Turkmansiton SSR‖ nomi Turkmaniston qilib o`zgartirildi va mamlakatning bozor munosabatlariga o`tishi e'lon qilindi. Dastlabki prezidenti – Safarmurad Niyazov. Hozirda mamlakatni Gurbanguli Berdimuhamedov boshqarmoqda. Turkmaniston – unitar davlat hisoblanib, ma'muriy – hududiy bo`linishi jihatidan beshta

viloyat, etraplar va shaharlardan iborat. Turkmaniston respublikasi tabiiy gaz zahiralariga boy davlat hisoblanadi. Turkmanistonda hokimiyat boshqaruv organlarining tizimi o`ziga xos bo`lib, bu yerda vakillik hokimiyati bilan davlat hokimiyati o`rtasida farq o`tkazilgan. Davlat va ijro etuvchi
hokimiyatning boshlig`i umumiy to`g`ridan-to`g`ri saylov yo`li bilan saylanadigan Turkmaniston prezidentidir. U davlatning oliy mansabdor shaxsi va milliy mustaqillikning hududiy yaxlitligi, Konstitutsiyaga va xalqaro bitimlarga rioya qilishning kafolati hisoblanadi. Uning vakolat muddati besh yil, Konstitutsiyaga muvofiq, bir shaxs ikki muddatdan ortiq
Prezident bo`lishi mumkin emas.Turkmaniston Prezidenti Konstitutsiya va qonunlarni hayotga tatbiq qiladi, ularning aniq bajarilishini ta'minlaydi. Tashqi siyosatga rahbarlik qiladi, boshqa davlatlar bilan munosabatlarda Turkmaniston nomidan ish ko`radi. Turkmaniston diplomatik
vakillarini tayinlaydi va chaqirib oladi. Xorijiy diplomatik vakillarning ishonchnoma va chaqirib olish yorliqlarini qabul qiladi. Prezident Qurolli kuchlarning oliy bosh qo`mondoni sifatida ish ko`radi, umumiy va qisman safarbarlik to`g`risida, qurolli kuchlardan foydalanish to`g`risida qarorlar chiqaradi. Vazirlar mahkamasi yoki hukumat ijroiya tassaruf etuvchi organ hisoblanib, Turkmaniston Prezidenti tomonidan boshqariladi. Uning tarkibiga Mahkama raisining o`rinbosarlari va vazirlar kiradi. Hukumat qonunlar, Prezident hujjatlari, Xalq maslahati qarorlarining ijro etilishini tashkil qiladi, mulkni muhofaza qiladi, jamoat tartibini va milliy xavfsizlikni ta'minlaydi. Davlatning ichki va tashqi siyosatining asosiy yo`nalishlarini, mamlakatning iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishi bo`yicha takliflarlarni ishlab chiqaradi va tasdiqqa kiritadi. Bizning hisob-kitobimizga ko'ra, 2020 yil oxirida Turkmaniston aholisi 6 063 097 kishini tashkil etdi. 2020 yilda Turkmaniston aholisi taxminan 76 213 kishiga ko'paygan. Yil boshida Turkmaniston aholisi 5 986 884 kishini tashkil etganini hisobga olsak, yillik o'sish 1,27 foizni tashkil etdi. Turkmanistonning maydoni 488.100 km²ni tashkil etadi, shtat g'arbdan sharqqa 1100 km va shimoldan janubga 650 km ga cho'zilgan. Chegaralarning uzunligi 3736 km, shundan O'zbekiston bilan 1621 km, Eron bilan 992 km, Afg'oniston bilan 744 km va Qozog'iston bilan 379 km. G'arbdan Turkmanistonni Kaspiy dengizi yuvib turadi.

Mamlakat mustaqilligi 1991 yil 27 oktyabrda e'lon qilindi. 1992 yil 2 martdan BMTning a'zosi va betaraf davlat. Dunyoviy davlat, prezidentlik respublikasi. Turkmaniston Prezidenti - Gurbanguli Berdimuhamedov (2007 yil 14 fevraldan, undan oldin 2006 yil 21 dekabrdan 2007 yil 14 fevralgacha u Turkmaniston prezidenti vazifasini vaqtincha bajargan). U oltita ma'muriy-hududiy birliklarga bo'linadi, ulardan beshtasi velayatlar, bittasi velayat huquqiga ega shahar. Shtatning poytaxti Ashxobod shahri bo'lib, u mamlakatdagi eng yirik shahar hisoblanadi. Dindorlarning aksariyati musulmonlardir. Turkmaniston tabiiy gaz zaxiralari bo'yicha dunyoda 4-o'rinda turadi. xususan, u dunyodagi ikkinchi yirik Galkinish gaz koniga egalik qiladi.

2005 yilda mamlakat prezidenti tashabbusi bilan olib borilgan korrupsiyaga qarshi kurash kampaniyasi doirasida bir qator yuqori lavozimli amaldorlar egallab turgan lavozimlaridan mahrum qilindi, ular sud qaroriga binoan har xil muddatlarga ozodlikdan mahrum etildi. 2005 yil 24 oktyabrda butun Xalq Maslahati (2506 kishi) Niyozovning 2009 yilda Prezident saylovini o'tkazish to'g'risidagi qonun loyihasini rad etdi. Shundan so'ng, Niyozov qonunni qabul qilishni shunchaki 2009 yil dekabrga qoldirishni taklif qildi. 2006 yil 10 aprelda Saparmurat Niyozov ko'plab qonunbuzarliklar uchun Turkmaniston Bosh prokurori Qurbonbibi Atajanovani ishdan bo'shatdi va uning sobiq birinchi o'rinbosari Muxemmetguli Og'shukov ushbu lavozimni egalladi. Atajanova ushbu lavozimni 11 yil davomida egallagan. Bu davrda u Niyozovni "vatanga xiyonat" bilan haqoratlagan Yelli Qurbonmurodov, Recep Saparov va boshqa ko'plab ishonchli shaxslarning "hushtakdoshi" ga aylandi. 2006 yil 21 dekabrda Saparmurat Niyozov yurak xurujidan vafot etdi. Respublika Bosh vazirining o'rinbosari Gurbanguli Berdimuhamedov navbatdagi saylovlarga qadar prezident vazifasini bajaruvchi etib tayinlandi.

Niyozov davridan keyin TurkmanistonTartibga solish Gurbanguli Berdimuhamedov 2007 yil 11 fevralda bo'lib o'tgan saylovlarda 89,23 foiz ovoz to'plab g'alaba qozondi. 15 fevral kuni prezident ta'lim tizimini isloh qilish to'g'risidagi farmonni imzoladi. "To'qqiz yillik davr" bekor qilindi va o'n yillik o'rta ta'lim, universitetlarda esa 5-6 yillik ta'lim joriy etildi. 16 fevral kuni Ashxobodda dastlabki ikkita Internet-kafe ochildi. 2019 yil fevral oyidan boshlab butun mamlakat bo'ylab Internetga ulangan 9 ta kafe ochildi. Shuningdek, Gurbanguli Berdimuhamedov o'z intervyusida maktablarda Internetni joriy etish rejalashtirilayotganligini aytdi. Hozir biz maktablarni ommaviy Internet bilan ta'minlash masalasi ustida ishlayapmiz

20 fevralda Prezident "Turkmaniston Prezidenti huzuridagi huquqni muhofaza qilish idoralari faoliyati to'g'risida fuqarolarning murojaatlarini ko'rib chiqish bo'yicha davlat komissiyasini, prokuratura yoki boshqa mansabdor shaxslarni tashkil etish to'g'risida" gi farmonni imzoladi. 22 fevral kuni Turkmaniston Prezidenti Gurbanguli Berdimuhamedov Vatanga "sodiqlik qasamyodi" dan - Niyozov davrida ixtiro qilingan milliy madhiyaga she'riy qo'shimchani - "Buyuk Turkmanboshi" ga havola qilishdan voz kechdi. 28 fevraldan boshlab mahalliy gazetalar Saparmurat Niyozovning birinchi sahifasidagi portretini yangi prezident Gurbanguli Berdimuhamedovning suratiga almashtirdilar. Ilgari portretga Niyozovning "Ruxnoma" kitobidan iqtibos qo'shilgan edi. Endi Berdimuhammedovning fotosurati ostida uning ochilish nutqining bir qismi nashr etilmoqda. Turkmanistonning sobiq prezidenti Niyozovning fotosuratlari gazeta sahifalarida borgan sari kam uchraydi. Soliq qonunchiligi o'zgartirildi (sog'liqni saqlash muassasalari endi mol-mulk solig'ini to'lamaydilar, tibbiy xizmatlar, dori vositalari va tibbiy asbob-uskunalar endi QQSga tortilmaydi). 15 mart kuni Berdimuhamedov farmon imzoladi, unga ko'ra birinchi prezident va "barcha turkmanlarning otasi" Saparmurat Niyozovning ismi prezidentlik standartidan olib tashlanadi. Buning o'rniga banner: "Turkmaniston Prezidenti" yozuvi bilan bezatilgan bo'ladi. Shuningdek, prezident respublika va uning boshlig'iga bo'lgan har kunlik sodiqlik qasamini bekor qildi. 17 mart kuni Prezident Bosh vazirning yangi o'rinbosari Xidir Saparlyevni hukumat a'zolariga tanishtirar ekan, Turkmanistonda Fanlar akademiyasi, shuningdek qishloq poliklinikalari va oliy o'quv yurtlaridagi harbiy kafedralar qayta tiklanishini ma'lum qildi. Saparmurat Niyozov fundamental va amaliy yo'nalishlarda ishlaydigan ilmiy institutlarni tugatdi. Qishloq poliklinikalari ham yopildi, ularning bemorlari viloyat yoki poytaxt diagnostika markazlari va tibbiyot muassasalariga yuborildi. 2008 yil 1 yanvarda Turkmanistonda valyuta ayirboshlash shoxobchalari ochildi, 1998 yilda Niyozov tomonidan yopildi va Banklararo valyuta birjasi o'z ishini boshladi. 2007-2008 yillarda Turkmaniston Julian taqvimi bo'yicha oylarning nomlariga, Grigoriy taqvimi bo'yicha kunlarni hisoblashga va quyoshli hijriyga ko'ra hafta kunlarining nomlariga qaytdi. Xiyobonlar qayta nomlandi, quyosh chiqarilgandan so'ng aylanayotgan Turkmanboshining oltin haykali. Bu Niyozovning shaxsiyatiga sig'inish bilan kurashish uchun qilingan. 2009 yil yanvar oyida Niyozov va uning qarindoshlarining ismlari turkman gazeta va jurnallari nomlaridan g'oyib bo'ldi. 2011 yil 7 iyulda Abadan shahrida o'q-dorilar omborida bir qator portlashlar sodir bo'ldi. Rasmiy turkman ommaviy axborot vositalari pirotexnika ombori portlaganligi haqida xabar berishdi. Mustaqil ommaviy axborot vositalarining xabarlariga ko'ra, Abadan shahridagi portlashlarda o'lganlar soni 200 kishini tashkil etgan. 2012 yil 12 fevralda Turkmanistonda prezident saylovlari bo'lib o'tdi. Saylov natijalari Markaziy saylov komissiyasining 15 fevral kuni bo'lib o'tgan yig'ilishida chiqarildi. "Turkmaniston Prezidenti saylovi to'g'risida" gi qonunning 51-moddasiga muvofiq nomzod Gurbanguli Berdimuhamedov ovozlarning mutlaq ko'pchiligini (97,14%) qo'lga kiritdi va Turkmanistonning saylangan prezidenti deb tan olindi . 2013 yil 3 yanvarda Ommaviy axborot vositalari to'g'risidagi qonun tsenzurani taqiqlovchi kuchga kirdi . 1991 yildan beri bu ommaviy axborot vositalari to'g'risidagi birinchi qonun. 2013 yil yanvar oyi oxirida Gurbanguli Berdimuhamedov JSTga a'zo bo'lish tashabbusi bilan chiqdi. 2017 yil 12 fevralda navbatdagi prezident saylovlari bo'lib o'tdi. Turkmaniston Saylov kodeksining 76-moddasiga muvofiq, Markaziy saylov komissiyasi ovozlarning mutlaq ko'pchiligini (97,69%) olgan nomzod Gurbanguli Myalikgulyevich Berdimuhamedov Turkmanistonning saylangan prezidenti sifatida tan olinganligini e'lon qildi.

Turkmanistonda odamlar turli xil yo'llar bilan yashaydilar. Masalan, ko'plab ruslar bu erda juda yaxshi yashashgan - Sovet davrida muhandislar, texnologlar va malakali mutaxassislar. Va turkmanlar, ba'zida o'zlarining oilalarini kerakli narsalar bilan ta'minlab, yaxshi martaba yasaydilar. Qarindoshlik juda rivojlangan, jamoat transporti haydovchilari "tepish" ga muvaffaq bo'lishadi. O'zlarining yaqinligiga qaramay, turkmanlar juda mehmondo'st va ko'pincha kulgili. Ko'plab chiroyli qizlar bor, bundan tashqari ular dunyoda, ehtimol boshqa joyda qolmagan, qandaydir iffatli go'zallikka ega.

Hayot darajasi Oziq-ovqat mahsulotlari uchun navbat Turkmanistonda o'rtacha ish haqi taxminan 230 dollarni tashkil etadi. Pensiya - 85 dollar. 2020 yilda Turkmanistonda benzin bir litri uchun taxminan 30 rublni tashkil etadi, narxi asta-sekin o'sib bormoqda. Ilgari kommunal xizmatlar, benzin (120 litr) va boshqa ko'plab imtiyozlar bepul edi. Hozirgi kunda ishlar ancha yomonlashdi. Turkmaniston asosiy daromadini gaz ta'minotidan olgan. Bugungi kunda uni sotish bilan bog'liq qiyinchiliklar paydo bo'ldi. Bu uzoq davom etadigan inqirozga va ishsizlik darajasining 1,5 million kishiga (aholining deyarli to'rtdan bir qismiga) ko'payishiga olib keldi. So'nggi ikki yil ichida Turkmaniston don va shakar bilan bog'liq muammolarga duch keldi. Ko'p yillar davomida mamlakatda qishloq xo'jaligi tegishli darajaga ko'tarilishga harakat qilmoqda, ammo doimiy qurg'oqchilik davriy oziq-ovqat inqirozini keltirib chiqaradi. Ba'zi hududlarda un cheklangan miqdorda sotilgan. Turkmaniston qishloqlarida odamlar yuz yillar avval qanday yashagan bo'lsa, o'sha tarzda yashaydilar. Qoraqum qishloqlari ekzotizm xazinasidir. Asosan, ular yordamchi dehqonchilik tufayli tirikchilik qilishadi. Chorvachilik, dehqonchilik, uylarda yoki uylarda yashaydi. Umuman olganda, Turkmanistonda hayot bor. Hamma narsa ham yomon emas, chunki u ko'plab ommaviy axborot vositalari tomonidan taqdim etilgan. Bozorlarda ko'plab sabzavotlar mavjud, u erda siz tom ma'noda hamma narsani sotib olishingiz mumkin bo'lgan xususiy do'konlar mavjud. Arzon ko'chmas mulk, arzon transport vositalari, yaxshi qo'shnichilik munosabatlari. Albatta, Turkmanistonda oddiy odamning hayoti jahon darajasidan orqada qolmoqda, ammo dunyoda hamma narsa nisbiy. Oilaviy baxt uchun juda ko'p narsa kerak emas. Yana bir narsa shundaki, kelajakka ishonch yo'q va narxlar har doim o'sib boradi ...

Hayotning o'ziga xos xususiyati Turkmanistonda kabel kabellariga ulanish imkoniyatiga ega bo'lishiga qaramay, uylar sun'iy yo'ldosh antennalari bilan osilgan. Plitaga arzonroq kirish, shuningdek, bu tsenzuraga ega bo'lgan axborot dunyosidagi yagona oyna. Chekishga hech qayerda ruxsat berilmaydi. Sigaretalar juda qimmat. Albatta, siz bo'shliqni topishingiz mumkin, ammo shahardagi yomon odat uchun sizga jiddiy jarima solinishi va oddiygina qishloqdan haydab chiqarilishi mumkin. Yangi Ashxobod ajoyib. Hashamatli bog'lar, saroylar, oq marmardan uylar qurilgan ulkan maydonlar, favvoralar. Biroq, siz u erda yurolmaysiz. Bu shunchaki go'zal hayotning surati va prezidentning protokol uchrashuvlari uchun joy. Ashxabodda oziq-ovqat sotib olgani uchun tumanlar aholisi jarimaga tortildi. Bu oziq-ovqat mahsulotlarini bir tekis taqsimlash uchun qilingan. Ular shunchaki mashinalarni to'xtatishadi, ovqat qidirishadi va jarima yozishadi. 40 yoshgacha bo'lgan kishi mamlakatni tark eta olmaydi. Asosan, taqiqlar ishchilar sinfiga va qishloq xo'jaligida ishlaydigan odamlarga tegishli. Shunga qaramay, hamma Turkiyada ishlash uchun qochishga harakat qilmoqda. Turkmaniston avtoritar davlat bo'lib, prezidentlik hokimiyati qattiq. Masalan, agar davlat rahbari biron joyga uchishga qaror qilsa, samolyotda bo'lsa ham, barcha odamlar parvozdan chetlashtiriladi va qirol xohlagan joyiga uchadi. Turkmanistonda Internet qimmat. Kirish asosan internet-kafelar orqali amalga oshiriladi. Tarmoq jiddiy ravishda cheklab qo'yilgan, ijtimoiy tarmoqlarga, YouTube va xorijiy ommaviy axborot vositalariga kirish taqiqlangan. Turkmanistonga qora avtomobillarni olib kirishni taqiqlash bir necha yil oldin joriy qilingan edi. Ular shahar ko'rinishini buzadi va ob-havo sharoitlariga mos kelmaydi. Turkmanistonda siz hamma narsa uchun qamoqqa tushishingiz mumkin. Hatto bolalar aralashmasi uchun ham. Pirotexnika, biologik qo'shimchalar, hajmi 1,3 litrdan kam bo'lgan benzinni tejaydigan avtomobillar va boshqa ko'plab narsalar taqiqlanadi.

Nega odamlar Turkmanistonda yomon yashashadi? Mashhur Darvaza ("Jahannam eshiklari") 40 yildan beri yonib kelayotgan gaz bilan to'ldirilgan bo'shliqqa bexosdan o't qo'ydi. Turkmaniston dunyodagi gaz zaxiralarining chorak qismiga egalik qiladi. Nazariy jihatdan u erda oddiy odamlar Amirliklarda bo'lgani kabi yoki undan ham boyroq yashashlari kerak. Turkmanistonda yomon hayotning asosiy muammosi avtoritar hukumatdir. Gurbanguli Berdimuhamedov ham Putin kabi ahmoqona pul ishlatadi. Sanoat va qishloq xo'jaligiga sarmoya kiritish o'rniga u oq marmardan tumanlar, lochin shaklidagi milliardlab aeroportlar, parvarishlash, tozalash, isitishni talab qiladigan, lekin bir manat ham daromad keltirmaydigan saroylar quradi. Hatto rekreatsion sohani ham oling. "Zukko" prezident hashamatli Avaza kurortini qurdi, u uchun mahalliy aholi pulsiz, chet ellik sayyohlar esa mamlakatga deyarli kiritilmaydi. Shunday qilib, qorli oq mehmonxonalar va oltin plyajlar bo'sh. Albatta, turkmanlarning baxt-saodati pul va erkinlikka bog'liq bo'lmasligi mumkin. Agar bugungi kunga oziq-ovqat bo'lsa, bolalar hovlida o'ynayaptilar, quyosh porlab turibdi, arzon pomidor, qovunlar javonlarda, pechda pirojnalar pishmoqda - baxt uchun yana nima kerak? Ammo biz shuni tushunishimiz kerakki, ishsizlik o'sib bormoqda, narxlar oshmoqda va vaziyat yanada og'irlashmoqda. Agar Turkmaniston gazni qaerga sotishni topmasa yoki iqtisodiyotini tiklamasa, avvalgi barcha hashamat xarobaga aylanib, kelgusi yillarda asta-sekin talon-taroj qilinadi.

So'ngi yangiliklar Qish 2020. Turkmanistonda kvartira narxi pasaymayapti. Qiyin hayotga qaramay, Ashxabodda bitta xonali kvartiraning narxi kamida 18000 dollarni tashkil etadi (taxminan 1 150 000 rubl). Kuz 2019. Turkmanlarning o'zi hayotdan shikoyat qilmaydi. Shu bilan birga: o'rtacha pensiya 300 manat (5500 rubl), shaharlarda ish haqi 1200 manat (21000 rubl). Bir kilogramm go'sht 30 manat, kartoshka 4-5, Ashxoboddagi kvartira uchun kommunal kvartira - 20-40 manat. 2019 yil yoz. To'xtab turgan inqiroz va boy hokimiyat va kambag'al odamlar o'rtasidagi eng chuqur bo'linish mamlakatni inqilob sari undaydi. Rossiyada Turkmaniston IShIDning yangi markaziga aylanish xavfi borligi tobora ko'proq aytilmoqda, chunki jamiyatda radikal kayfiyat kuchaymoqda. Shu nuqtai nazardan, Putin Berdimuhamedovni armiya orqali qo'llab-quvvatlaydi, ikkinchisining ba'zi bir imtiyozlari evaziga. Turkmanistondagi Suriya ssenariysi - kelgusi yillar uchun juda aniq prognoz. Shuningdek qarang - Turkmanlar uchun temir parda: nima uchun Turkmaniston aholisiga mamlakatdan chiqish taqiqlangan Yoqdimi? Yangilanishlardan xabardor bo'lishni xohlaysizmi? Twitter, Facebook sahifamizga yoki Telegram kanalimizga obuna bo'ling.