1 Xonandalik san‘atining O‗zbekistonga kirib kelishi. Rus xonandalik maktabi va xonandalik san‘ati 4

GENERAL PAUZA (lot. generalis – umumiy, bosh) – ansambldagi barcha ishtirokchilarning bir vaqtdagi to‗xtashi (odatda to‗satdan bo‗ladi), davomiyligi bir taktdan kam emas, qisqacha lotin xarflari b–n G.P.tarzida ifodalanadi.
GOMOFONIYA (yunon. homophonia – ravon, unison, homos – bir, phonus – ovoz) – ko‗povozlilik turi. G.da bir (odatda yuqoridagi) ovoz bosh(kuy) yetakchi bo‗lib, qolgan ovozlari unga bo‗ysunadi, jo‗r bo‗ladi. Ijro paytida yetakchi ovozni alohida ajratish lozim.
DIAPAZON [yunon. dia pason (chordon) – hamma (torlar)aro] – ovoz, soz yoinki jamoa, xususan xorning eng pastidan - eng balandigacha bo‗lgan tovushlari hajmi. Har bir professional xonanda yoki xorning ovoz D. odatda kamida ikki oktavali bo‗lishi shart.
DIVISI (ital., divizi – bo‗lingan) – xor, shuningdek orkestr partiyalarini ikki- uch va undan ortiq ovozlarga vaqtinchalik bo‗linishi. D.ni qo‗llash xor bayonini uyg‗unlik b-n to‗ldiradi, ayni chog‗da tovush sadosi kuchini pasaytiradi .
DIKSIYA (lot. dictio – nutq talaffuzi) – kuylashda adabiy matnni to‗g‗ri (savodli va aniq) talaffuz qilish malakasi. Yaxshi D. – vokal, shuningdek xor ijrosining muhim shartlaridan. Xorda har bir xonandadan undoshlarni aniq talaffuz etishdan tashqari, barcha kuylovchilarning dirijyor ishorasi bilan erishiladigan artikulyatsiya jihatidan yakdilligi taqozo qilinadi.
DINAMIKA (yunon. dinamis – kuch)- tovushlarning sadolanish kuchi bilan bog‗liq bo‗lgan jarayon majmui. Musiqaning eng muhim ifoda vositalaridan biri.
D. Tuslar (forte, piano, cresc., diminuendo va b.)ni qo‗llash musiqaning mazmuni va badiiy mohiyatini teranlashtiradi.
DISKANT (lot.dis – bo‗lishni anglatgan old qo‗shimcha; cantus – kuylash) –
1) Bolalarning yuqori kuychan ovozi. Diapazoni birinchi oktavadagi ―do‖dan – ikkinchi oktava ―sol‖ga qadar. D. sadosi sofligi, qo‗ng‗iroqday jarangdorligi b–n ajralib turadi. 2) Xor yoki vokal ansamblida bolalar yoki ayollarning baland ovozi b–n ijro etiladigan partiya. 3) O‗rta asrlar musiqasidagi ko‗p ovozli kuylash shakli, XII-a.da Frantsiyada paydo bo‗lgan. Nomini asosiy kuy majmui (grigoriancha xoral)ga qarama–qarshi harakatda jo‗r bo‗ladigan yuqori ovoz D.dan olgan. 4) Yakka ijro etiladigan yuqori ovoz – ukrain, belorus va Don kazaklari xalq qo‗shiqlarida jo‗rchi ovoz (diskant).