1-variant “Umumiy kimyoviy texnologiya” fanining mazmuni, predmeti va metodi. Fanning mazmuni, vazifalari, predmeti va metodi

Иссиқлик алмашиниш қурилмаларини конструктив ҳисоблаш.
Конструктив ҳисоблашнинг умумий мақсади иссиқлик алмашиниш қурилмасининг асосий ўлчамларини топишдан иборат. Бунда қуйидагилар аниқланади: қурилма трубали қисмининг ўлчамлари, трубаларнинг сони, тўрда трубаларнинг жойлашуви, қурилманинг диаметри, қурилманинг баландлиги, патрубкаларнинг диаметри.Иссиқлик алмашиниш қурилмаларининг гидравлик хисоби.Гидравлик ҳисоблашдан асосий мақсад иссиқлик алмашиниш қурилмаларидаги ишқаланиш ҳамда маҳаллий қаршиликларни енгиш учун кетган босимни аниқлаб, умумий напорни ва иш муҳитини қурилмадан ўтказиш учун керак бўлган кувватни топишдан иборат.
3. Kalsinirlangan soda ishlab chiqarish. Sanoat miqyosida soda olish usuli fransuz vrachi va kimyogari Leblan tomonidan 1791 yilda taklif etilgan. Bu usul bo‘yicha qattiq osh tuzi va sulfat kislotadan olingan natriy sulfat, ohaktosh va ko‘mirni aylanuvchi pechlarda 9501000OC haroratda suyuqlantirish orqali sodali suyuqlanma hosil qilish bilan soda ishlab chiqarilgan: Na2SO4 + C + CaCO3 = Na2CO3 + CaS + 2CO2 Sodali suyuqlanma sovutilgandan so‘ng maydalanadi va suvda eritiladi. Soda eritmasi erimaydigan cho‘kma (kalsiy sulfid) dan ajratiladi, tarkibidagi o‘yuvchi natriyni sodaga o‘tkazish uchun karbonat angidrid bilan ishlanadi va bug‘latiladi. Qattiq qizdirish va maydalashdan so‘ng tayyor mahsulotga aylanadi. Leblan usuli bo‘yicha olingan kalsinirlangan soda qimmat bo‘lishi bilan bir qatorda sifati past va jarayonlarda ishlatiladigan jihozlar hajmdor bo‘ladi.Sodaga bo‘lgan talab o‘sib borganligi sababli uni tejamkor usullarda ishlab chiqarishni taqazo etadi. 1830-yil Angliyada ammiakli usul taklif etiladi. Ammiakli usul bilan soda olish jarayonining jihozlanishini 1861yilda belgiyalik kimyogar-muhandis Ernest Solve taklif etdi. Shu usuldagi birinchi zavod 1863-yilda Belgiyada, so‘ngra boshqa mamlakatlarda quriladi. Solve usulida zavodlarning qurilishi soda ishlab chiqarish sanoatining tez suratda rivojlanishiga olib keladi. Ammiakli usulda soda olish jarayonini quyidagi umumiy tenglamalar orqali ifodalanishi mumkin:
NaCl + NH3 + CO2 + H2O ⇄ NaHCO3 + NH4Cl + Q (1)
2NaHCO3 ⇄ Na2CO3 + H2O + CO2 – Q (2)
2NH4Cl + Ca(OH)2 = CaCl2 + 2H2O + 2NH3 + Q (3)
CaCO3 = CaO + CO2 – Q (4)
CaO + H2O = Ca(OH)2 + Q (5)