1. Bog`langan azot birikmalari.
2. Suyuqlikning oqim rejimi va sarfi. 3. Sulfat kislotasini kontakt usuli bilan ishlab chiqarish asoslari. 1.Azot sanoatida maxsulot olish uchun asosiy xom ashyo atmosfera havosi va bazi bir yoqilgilar hisoblanadi. Kimyoviy sanoatda havoning xom ashyo sifatidagi belgilari 2 bobda berilgan. Havoni bir qismi azot bo`lib, u amiak, kalsiy sianid va azot texnologiyalarini boshqa maxsulotlarini olishda ketadigan jarayonlarda ishlatiladi. Bazi bir azot texnologiyalarida havoni toza xolda ajratib olish shartmas, N2:H2=1:3 stexiometrik korinishga keltirish uchun havo gaz aralashma xolatiga keltiriladi. Boshqa sxemalarda sintez gazini ortiqcha aralashmalardan tozalash uchun suyuq azot ishlatiladi, va gaz xoldagisi konversiyalangan gazga aniq belgilangan nisbatda qoshiladi. Oxirgi xolatda havoni chuqur muzlatish orqali ajratishadi Xozirda azot sanoatida uglerod oksid konversiyasini qo`shgan tabiy gaz konversiyasi texnologik sxemalari ishlatilmoqda. Bu sxemalarni foydali tomonlari hajmi boshlang`ich gaz hajmalaridan katta bo`lgan konvertirilgan gazning siqilgandagi ishlatilgan energiya sarfini kamaytirish, shu xolda apparat, kommunikatsiyalar va armaturalarning kattaligi o`zgaradi; gazlar namligi rekupirlanadi,( chunki suv bug`larinig kondensatsiya temperaturasi o`zgaradi) vodorod azotning kompressori konstruksiya osonlashadi, u o`z navbatida energo texnologiya printsiplariga bo`ysingan katta birlik quvvatiga ega agregat yaslishiga yo`llanma bo`ladi. Oxirgisi maxsulotning tan narxini va capital mablag`larni tushirishga, va ishlab chiqarishni keskin oshirihga olib keladi. Bosim ostidagi 2 bosqichli bug` va xavo bug`li katalitik konversiya jarayoni xam chet el xam o`zimizni azot sanoatida yirik ishlatiladi. Uning asosida SN4 i SO, katalitk konversiya reaksiyalarnig chuqur issiqli rekuperatsiya, metanlanish va aniak sintezi energotexnologik sxemelari bo`yicha yirik tonnali agregatlar yasaldi. 14,4 rasmda 1360 t/sut amiak ishlab chiqaradigan bosim ostidagi 2 bosqichli metan va is gazi konversiyasi ko`rsatilgan.Tabiy gazni kompressorda 4,6 MPa bosimda siqishadi, vodorod azot aralashmasi bilan arashtirib va olovli qizdirgichga 2ga jo`natishadi, u erda reaksion aralshma 130-140 ° C dan 300-400° c gacha qizdiriladi. Qizdirish uchun tabiy yoki boshqa yonuvchi gaz ishlatishadi. Keyin qizdirilgan gaz oltingugurt birikmalardan tozalanadi; 3 reaktorda alyumokobaltmolibdien katalizatori oltingugurt uglevodorod birkmalri vodorod sulfide shakligacha gidridlanadi, keyin 4 adsorberda rux oksidi asosidagi corbent orqali vodorod sulfide yutiladi. Odatda 2 adsorber qo`yishadi, ular davomiy yoki parallel ulangan bo`ladi. Ulardan biri sorbent yuklash uchun o`chirib qo`yilishi mumkin. H2S miqdori tozalangan gazda 0,5 mgr/ m3 dan oshmasligi kerak
2.Suyuqlik va gazlarning xarakatlari bilan bog’liq bo’lgan texnologik jarayonlarni xisoblashda ularning oqish rejimlarini bilish kerak bo`ladi. Texnologik truboprovodlarda (quvurlarda) suyuqliklar asosan 2 xil rejimda – laminar va turbulent rejimda xarakatlanadi.Ingliz fizigi O.Reynolds rangli suyuqlik (indikator) yordamida suyuqlikning laminar va turbulent (to’lkinsimon) rejimda oqishini birinchi bo`lib tajribada aniqladi. U o’z tajribalari natijasida suyuqliklarning oqish xolatlarini aniqlashga imkon beradigan quyidagi o’lchamsiz kompleks (kriteriy) keltirib chiqardi:Re=d/ (1-1)bu yerda -trubada oqayotgan suyuqlikning tezligi, m/s; d-suyuqlik oqayotgan trubaning ichki diametri, m; -suyuqlikning zichligi,kg/m3; -suyuqlikning qovushqoqligi, Ns/m2.Reynolds kriteriysi xarakat rejimini aniqlash bilan birga oqim xarakatidagi qovushqoqlik va inertsiya kuchlarining o’zaro nisbatini xam aniqlaydi.Suyuqlikning xarakat rejimi Reynolds kriteriysining kritik qiymati Rekr bilan aniqlanadi. To’g’ri va tekis yuzali quvurdagi (trubadagi) suyuqlik oqimi uchun Rekr=2320. Agar Re<2320 bo`lsa suyuqlikni oqish rejimi laminar va aksincha, Re>2320 bo’lsa turbulent bo’ladi. Agar Re>10000 bo’lganda oqim xarakati turg’un turbulent bo’ladi.
3. Sulfat kislotaning tovar va texnologiya aniqlovchi xossalari. Sulfat kislota- kimyo sanoatining asosiy yirik tonnali mahsulotlaridan biri. U turli sohalarda qo'llaniladi Milliy iqtisodiyot, chunki u texnologik foydalanishni osonlashtiradigan maxsus xususiyatlar to'plamiga ega. Sulfat kislota chekmaydi, rangsiz va hidsiz, oddiy haroratda u suyuq holatda, konsentrlangan shaklda qora metallarni korroziyaga uchramaydi. Shu bilan birga, sulfat kislota kuchli mineral kislotalardan biri bo'lib, ko'plab barqaror tuzlar hosil qiladi va arzon.Texnologiyada sulfat kislota deganda oltingugurt oksidi (VI) va turli tarkibdagi suvdan tashkil topgan tizimlar tushuniladi: p SO 3 t H 2 O.N = t = 1 da, bu sulfat kislota monohidrat (100% sulfat kislota), t > n da - suvli eritmalar monohidrat, t da< п – растворы оксида серы (VI) в моногидрате (олеум). Sulfat kislota monohidrati kristallanish harorati 10,37 ° C, qaynash nuqtasi 296,2 ° C va zichligi 1,85 t / m3 bo'lgan rangsiz yog'li suyuqlikdir. U suv va oltingugurt oksidi (VI) bilan har tomonlama aralashib, H 2 SO 4 H 2 O, H 2 SO 4 2H 2 O, H 2 SO 4 2H 2 O, H 2 SO 4 4H 2 O va oltingugurt oksidi H 2 SO tarkibidagi gidratlarni hosil qiladi. 4 SO 3 va H 2 SO 4 2SO 3.Bu gidratlar va oltingugurt oksidi birikmalari har xil kristallanish haroratiga ega va bir qator evtektikani hosil qiladi. Ushbu evtektikalarning ba'zilarida kristallanish harorati noldan past yoki yaqin. Sulfat kislota eritmalarining bu xususiyatlari uning ishlab chiqarish va saqlash shartlariga ko'ra, past kristallanish haroratiga ega bo'lishi kerak bo'lgan savdo navlarini tanlashda hisobga olinadi.
41-variant
