1 вариант Рибосома структураларини тадқиқот қилиш

ДНК суперспиралланиши

DNK ning har bir molekulasi alohida xromosomada joylashgan. Odamning diploid hujayralarida 46 ta xromosoma mavjud. DNK ning hujayradagi barcha xromosomalardagi umumiy uzunligi 1,74 m bo‗lib, biroq u diametri million marta kichikroq bo’lgan yadroda joylashgan. DNK ni yadroda joylashtirish uchun juda kompakt tuzilishga ega bo‗lishi lozim. DNK ning bunday kompakt va superspirallashgan shakli turli oqsillar yordamida yuzaga keladi. DNK bilan bog’langan oqsillarni ikki guruhga: gistonlar va nogiston oqsillarga ajratish mumkin. Yadro DNK si va oqsillarning o‗zaro kompleksi xromatin yoki nukleosoma deyiladi va ushbu DNK ning uchlamchi strukturasi hisoblanadi. Gistonli oqsillar tarkibida lizin va arginin
aminokislotasi miqdori ko‗pligi sababli u musbat zaryadga, DNK
tarkibidagi fosfat kislota esa manfiy zaryadga ega bo‗ladi hamda DNK
va gistonli oqsillar orasida kompleks yuzaga kelishga sharoit yaratiladi. Gistonlarning umumiy og‗irligi DNK ning umumiy og‗irligi bilan
qariyb barobar bo‗ladtopoizomerazalar Ular deoksiribonuklein kislota (DNK) topologiyasini o'zgartiruvchi izomeraza fermentlarining bir turi bo'lib, uning ochilishini ham, o'rashini ham, o'ralishini hosil qiladi.
Ushbu fermentlar DNKdagi torsiyali stressni yumshatishda o'ziga xos rol o'ynaydi, shuning uchun replikatsiya, DNKning xabarchi ribonuklein kislotasiga (mRNA) transkripsiyasi va DNKning rekombinatsiyasi kabi muhim jarayonlar sodir bo'lishi mumkin.

3. 
   Мутацияларнинг синфланиши
   

.Mutatsiya (lotincha: mutare — “oʻzgarish, almashish”) organizmlar genetik moddasining asos juftlaridagi oʻzgarishdir. Mutatsiyaga hujayra boʻlinishi paytidagi genetik modda koʻchirilishi xatosi, ultrabinafsha yoki ionlashtiruvchi nurlanish, kimyoviy mutagenlar, viruslar yoki hujayra nazorati ostida roʻy beruvchi jarayonlar (masalan, gipermutatsiya) sabab boʻlishi mumkin. Mutatsiy aslida genetik materialning oʻzgarishlari hisoblanadi. Organizmlarda kuzatiladigan mutatsiya ayrim hollarda zararli boʻlib organizmning qaysidir funksiyasining buzilishi bilan xarakterlanadi; xamirturush bilan oʻtkazilgan tadqiqotlar zararli mutatsiyalar jami (zararli, neytral va foydali) mutatsiyalarning 7-12% ini tashkil etishini koʻrsatdi.[1] Mutatsiyalar qayerda hosil boʻlishiga koʻra bir necha guruhlarga boʻlinadi. Asosan gen, xromosoma, genom va sitoplazmatik mutatsiyalar kuzatiladi. Mutatsiyalar hosil boʻlishida yuqorida aytilganidek bir qancha tashqi va ichki omillar sababchi boʻladilar. Tabiatda mutatsiyalar doimo yuz beradi[2] va ular evolutsiyaning birlamchi asosiy omili deb qaraladi.O‘zgargan molekula qismining topografiyasiga qarab mutatsiya 3 sinfga bo‘linadi. Agarda gemoglobin molekulasining yuzasida aminokislotalar o‘zgarishi yuz bersa, bu birinchi sinf mutatsiya; bunday mutatsiyalar odatda og‘ir patologiyaning rivojlanishi bilan kechmaydi va kasallik belgisiz kechadi; o‘roqsimon-hujayra anemiyasi istisno hisoblanadi. Gem yaqinidagi aminokislotalar almashinganda kislorodni bog‘lash buziladi – bu ikkinchi sinf mutatsiya bo‘lib, kasallik rivojlanishi bilan boradi. Agarda almashinish gemoglobin molekulasining ichki qismida bo‘lsa, bunga uchinchi sinf mutatsiya deyiladi; bunday mutatsiyalar fazoviy struktura va bundan kelib chiqqan holda gemoglobin funksiyasining buzilishiga olib keladi.

4.