1-вариант Бошқарув усуллари мазмун мохияти

Tovar va shartnoma munosabatlari

Shartnoma – bu tomonlar oʻz majburiyatlarini bajarishining garovi. U tomonlarning oʻzaro kelishuvini aks ettiruvchi va huquqiy munosabatlarni shakllantiruvchi hujjatdir. Tadbirkorlik faoliyatini kengaytirish, investitsiya jalb etish, biznes hamkorlik asosan shartnomaviy munosabatlar orqali kechadi.
Keyingi yillarda aholi va tadbirkorlik subyektlariga qulay shart-sharoit yaratish maqsadida amalga oshirilayotgan samarali ishlarning davomi sifatida joriy yil 14-sentyabrda “Shartnomaviy munosabatlarni tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi Prezident Farmoni imzolandi.
Mazkur Farmonning qabul qilinishidagi asosiy maqsad fuqarolik-huquqiy munosabatlarni yanada takomillashtirish, ayrim shartnomalarni tuzishda oʻrnatilgan sunʼiy cheklovlarni olib tashlash, shuningdek, shartnomaviy munosabatlarda axborot tizimlaridan foydalanish uchun zarur shart-sharoitlar yaratish hisoblanadi.
Shartnomaviy munosabatlar borasida qonunchilikda ortiqcha talablar, cheklovlar sir emas. Ushbu talablar endilikda oʻzgardi, yengillashdi yo bekor boʻldi.
Oldindan toʻlov shart emas
Amaldagi qonunchilikda tijorat banklari tomonidan yetkazib berilgan mahsulot uchun haqni bevosita mahsulot yetkazib beruvchiga toʻlanishi, toʻlovlarning uchinchi shaxslar hisobidan undirilishiga yoʻl qoʻyilmasligi belgilangan edi. Ushbu cheklov aholi va tadbirkorlik subyektlariga nisbatan oʻrnatilgan ortiqcha talab boʻlib, hozirgi kunga kelib oʻz dolzarbligini yoʻqotgan.

• 
  Davlat ulushi 50 foiz va undan yuqori boʻlgan korxonalar tomonidan isteʼmolchilar va buyurtmachilarga, agar ular yetkazib beriladigan mahsulotlar qiymatining kamida 15 foizini oldindan toʻlamasalar, mahsulot joʻnatishi taqiqlangan boʻlib, bu qoida boshqa xoʻjalik yurituvchi subyektlarga qaraganda davlat ulushi mavjud korxonalarga nisbatan kamsituvchi holat hisoblanadi va erkin bozor munosabatlari shakllanishida salbiy taʼsir beradi.
  Oʻz navbatida, ushbu talab tadbirkorlik subyektlarining shartnoma shartlarini erkin belgilash huquqlariga ham zid hisoblanadi.
  
• 
  Ushbu holatlarni bartaraf qilish maqsadida, Farmon bilan 2021-yil
  1-dekabrdan quyidagilar bekor qilinadi:
  
• 
  - tijorat banklariga yetkazib berilgan mahsulot (bajarilgan ishlar, koʻrsatilgan xizmatlar) uchun toʻlovlarni uchinchi shaxslar hisobidan qabul qilishga qoʻyilgan taqiq;
  
• 
  - davlat ulushi 50 foiz va undan yuqori boʻlgan xoʻjalik yurituvchi subyektlarning mahsulotlarni yetkazib berish (ishlarni bajarish, xizmatlarni koʻrsatish) toʻgʻrisida tuziladigan shartnomalarida majburiy ravishda oldindan toʻlovni belgilashga doir talab;
  
• 
  - qishloq xoʻjaligi va chorvachilik mahsulotlari yetishtiruvchilari va tayyorlov tashkilotlari oʻrtasida tuziladigan shartnomalarda majburiy ravishda avansni belgilashga doir talab.
  

3.