1-Tema. Kirisiw Qaraqalpaq tili mámleketlik til. Qaraqalpaq jazıwı hám onıń tariyxı Tayanısh sózler

Sózlerdi ótkermelew. Sózlerdiń bir qatarǵa sıymay qalǵan bóleklerin taza jolǵa bólip alıp jazıw ótkerme dep ataladı. Sózlerdi ótkermelew buwınǵa baylanıslı bolıp, buwın boyınsha ótkermelenedi. Mısalı mek-tep, Gúl-ja-mal, jol-ba-rıs hám t.b.

Bir buwınlı sózlerdi ótkermelewge bolmaydı. Bir háripti burınǵı jolda qaldırıp ketiwge bolmaydı. Usıǵan baylanıslı a-ta, á-ke, ú-yi hám t.b. sózler eki buwınlı bolǵanı menen olardı ótkermelewge bolmaydı.

Bas háriplerin alıw jolı arqalı qısqartılǵan qospa sózlerdi ótkermelewge bolmaydı. Al olarǵa jalǵanatuǵın qosımtalardı ótkermelewge boladı. Mısalı QMU-dıń, NMPİ-den hám t.b.

Adam atlarınınń qısqartılıp alınǵan háriplerin familiyalarınan bólip alıp burınǵı jolda qaldırıp ketiwge bolmaydı. Mısalı İ-Yusupov emes, İ. Yusupov, Q-Áwezov emes, Q. Áwezov hám t.b. Sonday-aq tsifrdan keyin keletuǵın qısqarǵan ólshem atamaların taza jolǵa kóshiriwge bolmaydı. Mısalı: 100-kilometr emes, 100 kilometr, 50-sm emes, 50 sm hám t.b.

Ádebiyatlar

1. Dáwletov A. Házirgi qaraqalpaq tili. Fonetika. Nókis, 1999.