|
Temanı úyreniw ushın tómendegi ádebiyatlar usınıs etiledi:
1. Ш.М. Мирзиёев. Қонун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш юрт таракқиёти ва халқ фаравонлиги гарови. Т., «Ўзбекистон» 2017 йил
2. Ш.М. Мирзиёев. Эркин ва фаровон демократик Ўзбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз., Т:. – «Ўзбекистон», 2017 йил
Валиева., Туленова К.Ж. Илмий тадқиқот методологияси. Ўқув қўлланма. Т., 2020.
3. Саифназаров И. Мухтаров А. Султанов Т. Эрназаров Д. Илмий тадқиқот методологияси. Ўқув қўлланма.
4. Шермухммедова Н. Илмий тадқиқот методологияси. Ўқув қўлланма. Т., Ахборот технологиялари. 2014, 450 б.
5. Иззетова Э Пўлатова Д.А. Философия и методология науки. Ўқув қўлланма. Т., 2013.
6. Давранов З.Д. Илмий ижод методологияси. Т:МИ. 2006-267.б.
7. Туленво Ж.Т., Валиева С.И. Илмий ижод методологиряси. Ўқув қўлланма. Т., 2008.
8. Саифназаров И, Қосимов В, Никитченко Г. Фанинг фалсафий масалалари. Дарслик. Т., 2006.
9. Саифназаров И., Қосимов В. «Илмий ижод методологияси» дан маърузалар матни. Ўқув қуўлланма.Т:.2004.
10. Туленов Ж. Методология научного творчества. Учебник.Т., 2004.
11. http//www.edu.uz –ÓzbekistonRespublikasiOliyva órtamaxsustálimivazirligisayti.
12. httpÚ//www.uzedu – Ózbeekiston Respublikasi Xalq tálimi vazirligi sayti.
13.https://edu.safbd.ru/sites/default/files/maket_metodologiya_nauchnogo_tvorchestva_2016.pdf
5. Ilim tariyxına baylanıslı jantasıwlar.
3. Ilim tábiyat hám jemiyettiń rawajlanıwı haqqında bilimler jıynaǵı, adamnıń háreketleri hám oylawınıń tártiplesken usılı sıpatında áyyemgi dáwirden baslap adamzatqa tásirin tiygizip kelgen.
Ilimniń rawajlanıwınıń barlıq tariyxı, dáslebinde bilimlerdiń ayrım jıynaǵı sıpatında, al búgingi kúni quramalı dinamikalıq sistema retinde óndiristiń talabına aylanbaǵansha onıń birde tarawı jeterli rawajlanıwǵa iye bolmadı.
2 Qarang: Швырев B.C. Научное познание как деятельность. - М., 1984. - 12
Áyyemgi da’wirde uzaq waqıt bilimlerdiń rawajlanıwınıń eki baǵdarı saqlandı. Birinshi empirikalıq baǵdar diyxanshılıq hám sharwashılıqtıń rawajlanıwına tásirin tiygizdi hám olar menen birge rawajlandı hám ózinde ilimiy
iskerlikke iye bolmadı, al tek ǵana bir áwladtan ekinshi áwladqa ótkeriw arqalı tájiriybe hem bilimlerdi topladı. Ekinshi baǵdar (pikirlew, oylaw) uzaqtan qaraǵanda házirgi zaman ilimiy iskerligine uqsas edi. Birinshi baǵdardıń mısalı retinde Samos tunneliniń qurılısın alıp qarawǵa boladı (b.e.sh. 530 jılı). Onıń dóretiwshisi Evpalin geometriya bilimleri tiykarında priborlarǵa iye bolmay, geodeziyanı bilmey baǵdardı durıs bere aldı. Ekinshi baǵdardıń mısalı retinde matematikadaǵı Pifagor táliymatın alıp qarawǵa boladı.
Ilimpazlardıń en’ birinshi jarshıları retinde jreclerdi alıp qarawǵa boladı. Olar bilimlerdiń bahalı jıynaǵın saqlawshılar retinde tán alınǵan hám olardıń ishinen eń áhmiyetlilerin áwladtan áwladtqa ótkerip otırǵan. Keyin ala oylaw dep atalatuǵın tac qalarlıq is (talap) menen shuǵıllanatuǵın adamlar payda bolǵan. Bul talaptı olar jalǵız talapqa aylandırǵan. Ilimpazlardıc ekinshi áwladı payda boladı. Olar menen bir qatarda ilimiy iskerlikte payda bolǵan. Ilimiy iskerlik praktikadan bóleklenip, taza teoriya tarawına kiredi. Áyyemgi dewir ilimpazları tárepinen bunday bilimlerdiń toplanıw paradoksı praktikanıń áyyemgi waqıtları ilimnic nátiyjelerine mútáj bolmaǵanlıǵı menen hám kúndelikli bilimler tiykarında háreket etiwi menen túsindiriledi. Áyyemgi ilimniń praktikadan qashıqlawı ilimdi stagnaciya jaǵdayına, al keyin ala sofistikanıń hem sxolastikanıń payda bolıwına alıp keldi. Biraq bul talaplardıc júzege keliwi menen ilim olarǵa juwap berip baslaydı.
Solay etip, orta ásirlerde bilimlerdiń tek ǵana jıynalıwı -ilimniń tariyxınan aldıńǵı basqısh payda boladı.
Jámiyet tárepinen ilimiy iskerlik tek ǵana on jetinshi ásirde moyınlanadı (Evropada akademiyalardıc payda bolıwı hem olardıń aǵzaları ózleriniń miynetleri ushın haqı alıp baslawı menen bul dáwir xarakterlenedi).
Bul basqıshta matematika, mexanika, astronomiya, fizika, dinamika,tarawlarında ullı ashılıwlar júz beredi. Organikalıq dúnyanı biliw,tarawında ilim tómenirek basqıshta qaladı. Ilim hám texnika bul basqıshta óz betinshe her qıylı ólshemlerde ómir súredi, sol sebepli olardıń rawajlanıwındaǵı revolyuciyashıl etaplar hár qıylı basqıshlarda bolıp ótedi. Texnikalıq revolyuciyanıń baslanıwı on segizinshi ásirdiń
birinshi yarımına tiyisli. Angliyadaǵı toqımashılıq sanaatındaǵı texnikalıq revolyuciya keminde úsh meseleni (adam qollarınıń funkciyaların mashinaǵa beredi, puw dvigatelin hám temir joldı oylap tabadı) sheshedi.
Egerde on segizinshi ásir mexanikalıq bir táreplemelik menen sıpatlansa, on toǵızınshı ásirdiń birinshi yarımı ilimlerdiń hár qıylı tarawları arasındaǵı obektiv baylanıslardıc anıqlanıwına baylanıslı tábiyattanıw ilimleriniń intensiv túrde rawajlanıwı menen xarakterlenedi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
