“1-sinf o`quvchilarida ifodali o`qish ko’nikmalarini shakllantirish”

Nasriy 

asarlar 44 ta

Ilmiy-badiiy 

asar 17 ta

Badiiy asar 

33 ta

---

53 

 

 

 

 

Nasriy  asarlar  gaplardan  tuziladi.    Gapda  bir  nechta  mantiqiy  urg’u  bolishi 

mumkin.  Chunki  gapdagi,  har  bir  nutq  bo’lagidagi  so’zlardan  biri  asosiy  fikr 

ifodlovchi  hisoblanadi.  Lekin  bu  so’zlarning  hammasi  ham  bir  xil  to’xtam 

olmaydi. Gapning qaysi qismidagi so’zlar fikr ifodalovchi asosiy so’z bo’lsa, o’sha 

qismda  mantiqiy  urg’u  kuchli  bo’ladi.  Gapdagi  xohlangan  so’z,  xohlangan  bo’lak 

urg’u  olishi  mumkin.  Mantiqiy  urg’u  qo’yish  uchun  matnni  mulohaza  bilan  tahlil 

qilish  kerak  aks  holda  fikr  mazmuni  buziladi.  Mantiqiy  urg’u  quyidagi  qoidalar 

asosida qo’yiladi: 

1.

 

Agar  gapda  ilgari  uchramagan  biror  shaxs,  narsa,  voqea  yoki  hodisa  haqida  fikr 

yuritilayotgan bo’lsa o’sh shaxs yoki narsaga urg’u beriladi.  

2.

 

Gapdagi taqqoslanayotgan narsa yoki voqea urg’u oladi. 

3.

 

Qarama-qarshi qo’yilayotgan tushunchalardan biri urg’u oladi. 

4.

 

Gapdagi  uyushiq  bo’laklardan  biri  urg’u  olsa,  bu  urg’u  boshqa  bo’laklarga 

tarqaladi. 

Bu qoidalar o’quvchilarga amaliy yordam beradi. O’quvchilar muallif fikrini tahlil 

qilish orqali asar g’oyasini chuqur anglashlarida urg’uga e’tibor berishlari kerak.