1-ШЎъба: педагогик технологиялардан самарали фойдаланиш муаммолари ва ечимлар

 
 
―ҲАЁТ ФАЛСАФАСИ‖ МАВЗУСИНИ ЎТИШДА КЛАСТЕР 
ТЕХНОЛОГИЯСИНИНГ АФЗАЛЛИГИ 
 
Бурхонов Ш. – ЎзМУ талабаси 
 
―Ҳаѐт фалсафаси‖ ХIХ асрнинг сўнгги чорагида вужудга келган 
Европа фалсафасининг йирик оқимларидан бири ҳисобланади. Бу оқимга 
буюк немис файласуфлари Артур Шопенгауэр ва Фридрих Ницше асос 
солган. Мутафаккирларнинг фалсафий дунѐқараши қарийиб юз йиллардан 
бери инсоният тафаккурининг ҳайратга солиб келмоқда. Уларнинг инсон 
руҳияти камолоти, ирода эркинлиги ҳақидаги таълимотлари биз ѐшларни 
ақл-шууримизни жунбушга келтирадиган кучга эгадир. Ахлоқий фаолият 
негизида инсон ақл ва руҳ бирлигини тушунмоғи керак. Агарда ақл ва руҳ 
узвий равишда ўзаро ҳамоҳанглик касб этмас экан уни маълум бир 
алгоритмик дастурларни бажарувчи робот техникасидан фарқи бўлмаслиги 
табиий. 
Қуйида биз ―Ҳаѐт фалсафаси‖ мавзусига бағишланган маърузани 
тинглаб, ўзимизда ҳосил бўлган тасаввурларни схематик тарзда 
ифодалашга уриндик.
Артур Шопенгауэр ва Фридрих Ницшенинг ҳаѐт фалсафаси эркин 
фаолиятдан иборат бўлиб, бу фаолиятни тўғри ва аниқ бир нуқтага 
йўналтирилганлиги ҳар бир инсоннинг шахсий ҳаѐти учун мухим жараѐн 
ҳисобланади. Ўзига хос онгли равишда амалга оширилувчи эркин фаолият 
инсонни ўзгаришлар сари интилишига сабабчи бўлади. Файласуфлар 
назмида ўзгаришлар инсонларни янги инновациялар яратишга ундайди. Янги 
инновациялар эса ўз ўрнида фаровонлик гаровидир. Инсон борлиқни 
ўзгартириши мумкин, бунинг учун эса инсон дастлаб ўзгаришларни ўзидан 
бошлаши ва бу йўлда ўз нафсининг қули бўлишликдан сақланмоғи зарурдир. 
 

---

302 
Фридрих Нитсшенинг ―ҳаѐт фалсафаси‖ 
Чиндан ҳам Ф.Ницше классик фалсафадаги мавҳум тушунчалар 
бўлган материя ва руҳ, борлиқ ва онг ўрнига ―ҳаѐт‖ тушунчасини киритиш 
кераклигини кўрсатади. ―Ҳаѐт‖ деганда, у табиий-биологик томонни 
тушуниш билан бир қаторда инсоннинг мукамалликка интилишини ҳам 
назарда тутади. Ф.Ницше бу интилишда ирода кучига алоҳида эътибор 
беради. Ф.Ницше Шарқ фалсафасини, айниқса, бундан икки минг ярим 
йиллар муқаддам бизнинг диѐримизда яратилган зардўштийлик 
фалсафасини мукаммал ўрганади ва ―Зардўшт таваллоси‖ номли асарини 
ѐзади. Унда шарқ одами ҳақида фикр юритади, уни ғарб ҳаѐтига 
сингдиради. Инсонни, унинг яхшилигини улуғлайди. Ф.Ницшенинг 
фалсафий қарашлари бир қатор фалсафий мактабларга назарий манба 
бўлиб хизмат қилди. Демак, ―Фалсафа тарихи‖ фанидаги мазкур мавзуни 
янги технологиялар орқали ўқитиш таълим-тарбия бирлигига асосланиб, 
ушбу мавзулар ўсиб келаѐтган ѐш авлодда сиѐсий, ғоявий, маънавий-
ахлоқий, жисмоний фазилатларни, юксак онг ва маданиятни 

---

303 
шакллантиради. Демак, ѐш авлод, бўлажак мутахассисларнинг, умуман, 
миллатнинг қандай сиѐсий, ғоявий, ахлоқий, ғоявий тамойиллар асосида 
яшаши ва меҳнат қилиши бугунги кунда юртимизда амалга оширилаѐтган 
узлуксиз таълим-тарбия тизими самарадорлигига бевосита боғлиқ.