1 sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov

VODOPROVOD INSHOOTLARI VA ULARNING ASOSIY VAZIFALARI SUV 
SIFITINI YAXSHILLSH USULLARI 
Vodoprovod inshootlari qanday usulda qurilgan bo’lmasin ularning 
vazifasi aholiga tarqatiladigan suvning 28-74-82 raqamli Davlat standarti 

---

147 
(«Ichimlik suv») talabiga javob berishidir. 
Suv deganda kishi ko’z oldida faqat tiniq, rangsiz suyuqlik namoyon 
bo’ladi. Ammo, bunday suvlar faqat yer osti qatlamlarida joylashgan bo’ladi. 
Daryo, ariq, kanal va ko’l suvlari esa bunday talabga javob byermaydi. 
Ochiq suv havzalaridan olinadigan suv aholiga toza holatda etib borishi 
uchun ularning sifati turli usullar bilan yaxshilanadi. Ular tindiriladi, ko’zga 
ko’rinmas osilmalardan tozalanadi va shundan so’nggina foydalanishga ruxsat 
byeriladi. 
Suvni zararsizlantirishdan asosiy maqsad suv tarkibidagi baktyeriya va 
viruslarni qirib tashlash, shu bilan aholi o’rtasida yuqumli kasalliklar 
tarqalishining oldini olishdir. 
Bu maqsadda fil’trlar, koagulyantlar, turli reagentlar, dezinfekciya 
qiluvchi vositalardan foydalaniladi. 
Suvning hidi va mazasi maxsus ishlov bsrish orqali yo’qotiladi. 
Ba’zi hollarda suv tarkibidagi zararli moddalarni yo’qotish uchun 
maxsus usullardan foydalaniladi. Masalan, suv tarkibidagi ftor elementlari 
maxsus yo’l bilan yo’qotiladi. 
SUVNI TINDIRISH VA RANGSIZLAITIRISH 
Suvni tarmoqlarga ulashdan oldin tarkibidagi fito- va zooplan-ktonlardan 
holi qilinadi. CHunki ular tozalash inshootlarini if-loslantirib ularning yaxshi 
ishlashiga yo’l qo’ymaydi. Agar suv bir oy davomida ko’karib ketsa va 1 sm
3
suvda 300 ga yaqin fitoplanktonlar topilsa, suv mikrofil’trdan va barabanli 
elaklardan o’tkaziladi. 
Mikrofil’trlar 0,44 x 0,4 mm li, barabanli elaklar 0,5 x 0,5 mm li sim to’r 
tortilgan kataklardan iborat bo’ladi. Ishlanuvchi suv baraban ichiga byeriladi, 
to’rlardan fil’trlanib mikrofil’tr kamyerasiga, so’ngra suv moslamaning 
boshqa qismlariga o’tadi. Elakli barabanning 3/5 qismi suvga cho’ktirilgan 
bo’lib, u doimo aylanib turadi. To’rlarda ushlanib qolgan ifloslar, voronkalar 

---

148 
orqali kanalizaciya trubalariga yuboriladi. 
Suvdagi osilma moddalarning 30—40 foizini mikrofil’trlar ushlab 
qoladi, zooplanktonlar 100% gacha, fitoplanktonlar esa 60— 90% gacha 
ushlanib qoladi. Mikrofil’trlarning ishlatilishi boshqa tarmoqlar ishini 
yaxshilaydi. 
Suv mexanik usulda tindirilganda va fil’trlanganda 0,1 mkm li osilma 
zarrachalar ushlanib qoladi. Suvdagi kolloid va juda yupqa dispyersli 
aralashmalar avval parchalanib, so’ngra koagulyaciya yo’li bilan yo’qotiladi. 
8- rasm. Gorizontal tindirgich. 
A- suvning kirish joyi. B— suviing chiqish joyi.