1 sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov

VODOPROVODLAR SUVINI ZARARSIZLANTIRISH
(DEZINFEKCIYA QILISH) 
Aholini markazlashgan suv bilan ta’minlayotgan vaqtda uning inson 
sog’lig’iga ziyon etkazmasligiga, yuqumli kasalliklarni keltirib 
chiqarmasligiga ahamiyat berish kerak.Hozirgi suv tozalash inshootlari 
99% gacha baktyeriyalarni ushlab qolish imkoniga ega. Ammo suvni 100% 
baktyeriyalardan ozod qilib bo’lmaydi. Suvni mikroblardan ozod qilish 
uchun tarkibida faol xlor saqlovchi xlorli ohaktosh, gipoxlorid, xloramin va 
xlor ikki oksiddan foydalaniladi. 
XLORNING TA’SIR MEXANIZMI 
Xlor baktyeriyalar faoliyatini ishdan chiqaradi va qiradi, fyermentlar 
harakatini susaytiradi. U ichak tayoqchalari faolligini pasaytiradi, ammo 
uning nukleoid tarkibini o’zgartirmaydi. 
Ichak tayoqchasining holati elektron mikroskop yordamida aniqlanadi.
Suvni xlorlash birinchi marta 1910 yilda Rossiyada amalga oshirilgan. 
1911 yilda Rostov-Donda, 1912 yilda esa Petyerburgda markaziy
vodoprovod stanciyasi suvi xlorlangan. Suvni 

---

308
12- rasm. 1 soatda 3 kg gacha xlor sarflaydigan qurilma. 
1 - plagformaga o’rnatilgan tarozi; 2 — ballon o’rnatilgan ustun; 3 — iflos tutgich;
4 — Lonii-10S xlorator uskunasi; 5 — elektr qurilma. 

---

309
13- rasm. Suvni xlorli ohak bilan zararsizlantiruvchi qurilma. 
I—II — koatulyant eritiladigan va tindiriladigan baklar; III — ishchi eritma 
tayyorlanadigan idish; IV — eritmani bir maromda oqishini ta’minlaydigan dozator. 
xlorlash aholi sog’lig’ini saqlashda katta ahamiyatga ega ekanligi 
aniqlangandan so’ng boshqa joylarda ham suv xlorlana boshlangan. 
Hozirgi vaqtda aholiga tarqatilayotgan suv xoh ochiq suv havzasi suvi 
bo’lsin, xoh yer osti suvi bo’lsin albatta xlorlash zarur.