Siydik kislota purin almashinuvining oxirgi mahsuloti hisoblanadi. Sutka davomida siydik bilan 0,7 g yaqin siydik kislota chiqariladi.
Gippur kislotasi oz miqdorda odam siydigida aniqlanadi (sutkalik hajmda taxminan 0,7 g)
Siydikni azotsiz organik tarkibiy qismlari – bu shavel, sut va limon (sitrat), shuningdek moy, valeriana, qahrabo (suksinat), β-oksimoy,
atsetosirka va boshqa kislotalar. Sutkalik siydikda organik kislotalarni
umumiy miqdori odatda 1 g dan ortmaydi.
Natriy va xlor ionlari – me’yorda ovqat bilan qabul qilingan xloridlarni 90% (bir sutkada 8–15 g NaCl) siydik bilan chiqariladi.
Glyukoza – me’yorda odam siydigida minimal miqdorda glyukoza
bo‘ladi.
135. Siydikdagi o’zgarishlar va ularning diagnostik mohiyati.
Umumiy siydik tahlili (analizi)- bugungi kunda deyarli har qanday kasallik tashxisida standart laboratoriya tekshiruvidir. Ushbu tahlil
shifokorga kasalliklarini tashxislashda juda foydali bo’ladi. Ma’lum bo’lgan toksik moddalarning aksariyati siydikda, bular tuzlar, organik
moddalar va hujayra tarkibidagi moddalar erigan holda bo’ladi. Ushbu elementlarning kontsentratsiyasini o’rganish natijasida buyraklar,
yurak-qon tomir tizimi va immunitet tizimining holatini aniqlash mumkin bo’ladi.
Siydik rangi iste’mol qilingan oziq-ovqat, dori-darmonlar, suyuqliklar sabab o’zgarishi mumkin. Ammo siydikning to’q rangi jigar
kasalliklari (gepatit C, gepatit A, xolesistit) yoki qon (gemolitik anemiya, Villebrand kasalligi) haqida guvohlik berishi mumkin.
Odatda siydik to’lganidan keyin bir necha soat davomida tiniq bo’lishi kerak. Unda kam miqdorda epitelial hujayralar yoki shilliq borligi
sababli biroz xiralashishi mumkin.
XIRA SIYDIK SABABLARI
• Qizil qon hujayralarining mavjudligi (buyrak toshi, pielonefrit, glomerulonefrit, qovuq saratoni, prostatit)
• Leykotsitlar mavjudligi (pielonefrit, sistit)
• Siydik tarkibidagi bakteriyalarning yuqori darajasi (pielonefrit, sistit)
• Siydik tarkibida oqsil mavjudligi (pielonefrit, glomerulonefrit, amiloidoz)
• Siydikdagi epiteliya miqdori (pielonefrit)
• Tuzlar (urat, fosfat, oksalat)
Siydikning nordonligi eng ko’p o’zgaruvchan indeksdir. Hatto kun davomida bu ko’rsatkich sezilarli darajada farq qilishi mumkin. Bu
o’zgaruvchanlikning sababi buyraklar qonning nordonligini saqlab turishda ishtirok etish va filtrlash jarayonida qondan ortiqcha vodorod
ionlarini olib tashlashidir.
SIYDIKDA ERITROTSITLAR MIQDORINING KO’PAYISHINING SABABLARI:
• O’tkir glomerulonefrit
• Nefrotik sindrom
• Buyrak infarktiBuyrak tosh kasalliklari
• Buyrak, siydik pufagi, prostata saratoni
Siydikda glyukoza(qand)ning aniqlanishiga qandli diabet yoki buyrak yetishmovchiligi sabab bo’lishi mumkin. Normada siydikda glyukoza
bo’lmaydi, biroq uning miqdori 0,8 mmol/l gacha bo’lishi me’yoriy hisoblanadi.
SIYDIKDA GLYUKOZA(QAND)NING BO’LISHI SABABLARI
• Nefrotik sindrom
• Qandli diabet
• O’tkir pankreatit
• Buyrak diabeti
• Kushinga sindromi
• Feoxromositoma
• Homiladorlik
• Shirinliklarni me’yordan ortiqcha iste’mol qilish
SIYDIKDA BILIRUBINNING BO’LISHI SABABLARI:
• Gepatit
• Jigar sirozi
55
• Jigar yetishmovchiligi
• O’t xalta tosh kasalligi
• Villebrand kasalligi
• Qizil qon hujayralarining tezda ko’p miqdorda nobud bo’lishi (bezgak, toksik gemoliz, gemolitik kasallik, o’roqsimon hujayrali
anemiya)
SIYDIKDA UROBILINOGENNING BO’LISHI SABABLARI:
• Eritrotsitlarni tezda ko’p miqdorda nobud bo’lishi (gemolitik anemiya, qon quyish, turli infektsiyalar, sepsis, ma’lum dorilarni
qo’llash)
• Ichakning yallig’lanishi (enterokolit, kolit, ileyit)
• Jigar yetishmovchiligi (gepatit, jigar sirrozi)
Do'stlaringiz bilan baham: |