1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

4.14. Nuklein kislotalarni tadqiq qilish 
1) Poliakrilamid gelida fraksiyalash. Bishop, Kleyvruk va SHpigelman 
virus nuklein kislotalarini proliakrilamid gelida elektroforez qilib fraksiyalashni 
tavsiya qilishdi. Bu metod oqsil ximiyasida avvaldan qo‘llanilar edi, ammo virus 
nuklein kislotalarini tadqiq qilish keyingi yillardagina boshlandi. 
Mualliflar poliakrilamid gellarini bis - akrilamid yordamida tikib yaratilgan 
gellardan foydalanishni tavsiya qildilar. Gellarning nolimerizatsiyasini sun’iy 
shisha trubalarda o‘tkaziladi. Fraksiyalarga ajratish 90 min ni egallaydi (gel 
ustunlarining uzunligi 5 sm bo‘lganda) har bir trubaga 100-200 mkg RNK ni 0,1 
mg RNK solinadi. 
Nuklein kislotalarni bo‘linganligini gel ustunlarini to‘g‘ridan to‘g‘ri 
xromoskanda 260 nm da ultrabinafsha nurlarni yutishiga qarab aniqlanadi. 
Mualliflar bu usul yordamida MS 2 bakteriofagini RNK sini,
φX- 174 
bakteriofagini bir zanjirli va ikki zanjirli shakllarini va h.k. larni ajratish 
mumkinligini ko‘rsatishgan. 

---

 
 
92 
? Savollar 
1.
Virus preparatining tozalik mezonlari qanday bo‘ladi? 
2.
Immunologiya usullaridan qaysi biri va qanday qo‘llaniladi? Aniqlash 
uchun kerak bo‘lgan reaktivlar va ularni tayyorlash? 
3.
Virus preparatini tozaligini aniqlashni nishonli elementlardan qaysi 
birlari va qanday qilib qo‘llaniladi? 
4.
Virus tozalashni “ayovchi” usullari va ular qanday viruslarga 
qo‘llaniladi? 
5.
Virus tozalashni “beayov usullari”ga qaysi metodlarni kiritsa bo‘ladi va 
nima sababdan? 
6.
Virus tozalashda ishlatiladigan barcha metodlaridan qaysi biri 
molekulalarni shakliga o‘lchamiga qarab ajratadi? 
7.
Gelfiltratsiya usulini prinsipini tushuntirib bering. 
8.
Gelfiltratsiya uchun ishlatiladigan muhitlar va ularni turlarini viruslar 
bilan bog‘liqligi. 
9.
Xromatografik kolonkani umumiy hajmi nimaga teng bo‘ladi? 
10.
Viruslarni aralash uchraganda qanday usuldan foydalaniladi? Usullarni 
sanab va tushuntirib bering. 
11.
Virus zarralarini tashqi zaryadlariga qarab tozalanganda qaysi usullar 
qo‘llaniladi? 
12.
Viruslarni tuzlash yordamida qisman tozalangan preparatini olish metodi 
haqida axborot bering. 
13.
PAAG elektroforezini virus preparatini olishda ishlatish imkoniyatlari? 
14.
Gradient zichlikni viruslarni tozalashdagi ishlatilishi va uning moxiyati? 
15.
Viruslarni izoelektr nuqtasida preparatlarini olish metodikasini so‘zlab 
bering. 

---