1 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi davlat universiteti

49 
4-BOB. HUJAYRA SELEKSIYASI 
Hujayra seleksiyasi qilish usullari. 
Hujayra texnologiyasining yo‗na-
lishlaridan biri – bu o‗stirilgan o‗simlik hujayralaridan seleksiyada foyda-
lanish orqali an‘anaviy seleksiya usullarini yanada rivojlantirish yangi mahsul-
dor o‗simlik navlarini yaratishdan iborat. Alohida ajratilgan hujayralar va to‗qi-
malarni 
in vitro
sharoitida o‗stirish usullarini umumiy holatda ikkita guruhga 
bo‗lish mumkin. Birinchi guruhda yordamchi texnologiya sifatida an‘anaviy 
seleksiya usullaridan qo‗shimcha tarzda foydalaniladi. Bunga quyidagilarni 
kiritish mumkin: in vitro sharoitida urug‗lantirishni amalga oshirish ya‘ni 
postgam nomuvofiqlikni o‗zgartirish, urug‗kurtakni va gibrid holidagi murtak-
ni o‗stirish, postgam nomuvofiqlikni yo‗qotish, mikrospora va changchilarni 
o‗stirish orqali gaploidlarni vujudga keltirish, alohida ajratilgan hujayralar, 
to‗qima va organlarni kriosaqlash, gibrid hujayralarni mikroko‗paytirish. 
Ikkinchi guruhga kiruvchi usullar alohida tarzda, an‘anaviy seleksiya 
usullaridan mustaqil ravishda yangi o‗simlik navlarini yaratishga qaratilgan. 
Bularga hujayra seleksiyasida kallus to‗qimasi, somatik gibridlash, alohida 
ajratilgan protoplastlarni qo‗shish va jinssiz gibridlarni hosil qilish, shuning-
dek gen injeneriyasi usullaridan foydalanish kabilar kiradi.
Alohida ajratilgan gibridlash jarayoni 
in vitro 
sharoitida to‗qimalarni 
o‗stirish, sun‘iy ozuqa muhitida murtakni o‗stirish, qimmatli gibridlarni mikro 
ko‗paytirish, shuningdek 
in vitro 
sharoitida gaploidlarni vujudga keltirish, 
kriosaqlash kabilarni o‗z ichiga oladi.
In vitro