1. Ота дарвоза Ассалому алайкум!

35. -41. Оллоқулихон карвонсаройи Тим

ХIХ аср ўрталарида Оллоқулихон томонидан қурилган меъморий ёдгорлик. Тўғри тўртбурчак тарҳли, бурчакларига гулдаста — миноралар ишланган. Карвонсаройга шимолий ва жанубий пештоқ орқали кирилади. Унинг кенг ҳовлиси ва ҳовли атрофидаги 2 қаватли ҳужралар бир хил ҳажмда 105 тани ташкил қилади. Ҳужралар ҳовли саҳнига қаратилган. Бурчакларидаги 8 та ҳужралар гумбази баланд қилиб ишланган, улар эшик тепасидаги тобадон панжаралари орқали ёритилади. Томи балхи гумбазли. Ховлига кириладиган йўлак 2 томондан пештоқ билан чегараланган. Пештоқ қанотлари ичида 2-қаватга олиб чиқиладиган айланма зиналар бор. Пастдаги хоналарда юк сақланган, юқоридагиларидан меҳмонхона сифатида фойдаланилган.

Карвонсаройнинг ташқи ва ички тузилишида ўзига хос томонлар бор. Ҳовли ўртаси от – аравага мол юклаш учун қулайлаштирилган. Тим карвонсаройга нисбатан кейинроқ қурилган. Карвонсаройнинг бош тарзи тим қурилишида тамоман ўзгартирилган.
Тим ичкариси гумбазлардаги туйнуклар орқали ёритилган. Тимда савдо расталари жойлашган.
. Оллоқулихон Карвон сарой ва Тимдан тушадиган даромадни мадрасага қўшимча вақф қилиб берган.
36. Оқ масжид

ХVII аср ёдгорлиги бўлган бу масжид қурилган вақтда Хиванинг дарвозалари ҳали биттагина эди. Ва шу дарвозадан кирилгач, биринчи кўзга ташланадиган бино бу Оқ Хоним биканинг масжиди эди. Оқ масжид деб номи қисқартириб айтиладиган бу масжиднинг асосий кириш эшиги шимолий томондан бўлиб, эшикни тузатган уста унга ўзининг номини ёзиб қолдирган: Амали мулла Нур Муҳаммад валади Одина Қаландар Хоразмий. сана 1225 (1810). Масжид архитектураси жиҳатидан ўзига хос оригинал қилиб қурилган. У баланд жойга ўрнаштириб, уч томонидан олди очиқ айвонлар билан ўраб олинган. Айвонларининг устунлари масжидга ажойиб бир салобат бериб турибди. Олдидаги пастаккина оқ минораси ўзига жуда ярашган.

Масжиднинг номига аниқлик киритиш учун бирнеча ҳужжатларни таҳлил қилиш асосида Тош масжид номи билан ҳам маълум бўлган бу Оқ хоним биби масжидига вақф қилинган ҳужжатларнинг кўпчилигида аёллар исмининг кўрсатилгани ҳам қизиқарлидир
Масжид бугунги кунда савдо уйига айланьирилиб, дўкон вазифасини бажармоқда.