1. Ота дарвоза Ассалому алайкум!

28. Араб Муҳаммадхон мадрасаси
Араб Муҳаммадхон мадрасаси Муҳаммад Раҳимхон иккинчи – Феруз мадрасасининг орқасида жойлашган бўлиб, Хива шаҳри хонлик пойтахтига айлантирилгандан кейин қурилган биринчи мадрасадир. 1616 йилда битказилган бу мадраса чўбин мадраса деб ҳам аталган. Яъни девори ёғочдан қилиниб, ичига хом ғиштлар терилиб, сомон сувоқ қилинган. Хиваликлар тилида бу усулда уй-жой қуришни “Нигирик” (каркас) уй деб аталади. Мадраса ХIХ аср Оллоқулихон даврига келганда эскириб, таъмирталаб бўлгач, Оллоқулихон уларни қайтадан пишган ғиштдан икки қаватли қилиб қурдирган. Араб Муҳаммадхон 1602-1621 йиллардаги Хива хони.
Мадрасада Хива “Ичон-Қалъа” Давлат музей-қўриқхонасининг Фонди, яъни Заҳира хонаси жойлашган.
29. Амир тўра мадрасаси

Амир тўра мадрасаси 1872 йилда шаҳарнинг шимолий Боғча дарвозаси яқинида фақат олд қисми икки қаватли қилиб қурилган. Мадраса чортоқ тарҳли пештоғи маҳобатли. Тўрт бурчагидаги гулдаста-миноралар парчин белбоғли, мавж усулида безатилган. Масжид ва дарсхонанинг тузилиши бир хил.

Мадрасанинг қурилиши Саййид Муҳаммад Раҳимхон II нинг мадрасаси қурилиши билан бир даврга тўғри келганлиги сабабли, Тўра ғишт ва моҳир усталарнинг етишмаслигидан бироз қийналган. Лекин, тадбиркор Тўра бу муаммони осон ечиб, ўз қарамоғидаги Тўрткўл ва Шўрохон усталарини олиб келади. Мадрасанинг ички саҳни кошин билан қопланиб, пештоқ олди кошинланмай қолади. Бунинг яна бир сабаби, русларнинг Хивага ҳужуми эди. Ундан кейин эса, тез орада мадрасанинг соҳиби – Саййид Маҳмуд тўра вафот этади.
30. Хивақ қудуғи

Шаҳарнинг шимоли – ғарбий бурчагида бир хусусий уй ичида сақланиб қолган бу қудуқ Хива қалъасининг қурилишига сабаб бўлган. Бундан 70 йиллар олдин бу қудуқ Саъдулла исмли кишининг уйида бўлган. Шу вақтда қудуқнинг чуқурлиги ўн метрча бўлиб, унинг энг пастки қисми сазақ – саксовул дарахтидан териб чиқилгани ва унинг устидан пишган ғиштлар терилгани аниқланган. Бу шундан далолат берадики, қудуқ ҳақиқатан ҳам қадимги ва уни кейинчалик таъмирлашган. Ана шу таъмирлаш вақтида устки қисми пишган ғиштлар билан терилган, пастки қисмини сув чиқиб тургани сабабли таъмирлаш имкони бўлмаган.