1. Oqiziqlarni o’rganishning maqsad va vazifalari Daryo oqiziqlarining h’osil bo’lishi va unga tasir etuvchi omillar

Relef, tuproq va o’simlik qoplamining tasiri

Daryo oqimining h’osil bo’lishiga h’avzaning relefi bevosita va bilvosita tasir etishi mumkin. Relefning oqimga bevosita tasiri h’avzaning nishabligi orqali ifodalanadi. Agar h’avzaning nishabligi katta bo’lsa, oqim jadal suratda h’osil bo’lib, uning daryo o’zaniga oqib kelish vaqti qisqaradi. Shu bilan birga er ostiga shimilish va bug’lanishga h’am kam miqdorda suv sarf bo’ladi. Havzaning, yonbag’irlarning nishabligi nisbatan kichik bo’lganda esa yuqorida bayon qilinganlarning aksi kuzatiladi.

Havza relefining oqim h’osil bo’lishiga bilvosita tasiri juda kattadir. Bu tasir daryo h’avzasi suv muvo­zanatning asosiy elementlari bo’lgan yog’in­sochin, bug’lanish, er ostiga shimilish va h’avzada to’planadigan suv miqdori orqali seziladi.

Ko’pchilik h’ollarda relef h’avzada qor qoplamining taqsimlanishiga katta tasir ko’rsatadi. Shamol tasirida do’ngliklarda, suvayirg’ichlarda qor kam to’plansa, aksincha botiqliklarda ko’p to’planib, keyinchalik h’arorat ko’ta­rilgach, jadal suratda oqim h’osil bo’lishini taminlaydi.