1. Naflilik nazariyasining asosiy qoidalari. Naflilik funksiyasi, umumiy naflilik va chekli naflilik

PM_k= R_k x K

bo‘ladi.

Talaba sotib olgan tovarlarning kombinatsiyasi to‘g‘ri chiziqda yotadi:

(R_o x O) + (R_k x K) = S

Agar oziq-ovqat birligining narxi 500 so‘m, kiyim birligining narxi esa 1000 so‘m bo‘lsa, talaba xarid qilishi mumkin bo‘lgan tovarlar kombinatsiyasini quyidagi 5-jadval orqali ifodalash mumkin:

5-jadval
Talaba xarid qilishi mumkin bo‘lgan tovarlar kombinatsiyasi

Tovarlar to‘plami	Kiyim (K)	Oziq-ovqat (O)
A	10	0
B	8	4
V	6	8
G	4	12
D	2	16
E	0	20

Jadval ma’lumotlaridan quyidagi tenglamani hosil qilish mumkin:

1000K + 500O=10000.

Shuningdek byudjet chizig‘ini grafikda tasvirlaymiz. Tovarlarning birini xarid qilish orqali boshqasidan voz kechish nisbati barcha nuqtada bir xil bo‘lgani sababli to‘g‘ri chiziq hosil bo‘ladi.

20 16  12  8  6  4  0 2 4 6 8 10

6-chizma. Byudjet chizig‘ining grafikdagi ifodalanishi

A to‘plamdan ye to‘plam tomon chiziq bo‘ylab siljish yuz berganda talaba kiyimga ozroq, oziq-ovqatga ko‘proq pul sarflaydi. Bir tovarni xarid qilish uchun boshqa tovardan voz kechish chog‘idagi nisbat 500 so‘m/1000 so‘m = 1/2 ga teng.

Narx va daromad o‘zgarishining byudjet chizig‘iga ta’siri.

Daromad o‘zgarganda tik o‘qdan ajratib olinadigan bo‘lak uzunligi o‘zgaradi, lekin, tovarlar narxi o‘zgarmasligi sababli, og‘ish burchagi shundayligicha qoladi. 7-chizmada daromad 2 baravar oshganda (10000 so‘mdan 20000 so‘mga qadar) talabaning byudjet chizig‘i parallel ravishda o‘ngga siljishi tasvirlangan.

Narxning o‘zgarishi byudjet chizig‘idagi turli o‘zgarishlarni keltirib chiqaradi (7-chizma):

O 40 20 10 0 5 10 20 K

7-chizma. Narx o‘zgarishi natijasida byudjet chizig‘idagi turli o‘zgarishlar

A) bir tovar narxining pasayishi byudjet chizig‘i burchagini o‘zgargan holda yangi chiziq hosil bo‘lishiga olib keladi (A chiziq);

B) bir tovar narxining oshishi byudjet chizig‘i burchagining o‘zgargan holda yangi chiziq hosil bo‘lishiga olib keladi (B chiziq):

D) har ikkala tovar narxi ilgarigi nisbat saqlangan holda oshsa, u holda eski chiziqqa parallel bo‘lgan yangi chiziq hosil bo‘ladi (V chiziq).

O V B A K