1. Naflilik nazariyasining asosiy qoidalari. Naflilik funksiyasi, umumiy naflilik va chekli naflilik

Befarqlik kartasi
Befarqlik egri chiziqlari kesishmaydi. Buni isbotlash uchun M nuqtada kesishgan I₁ va I₂ befarqlik egri chiziqlari ifodalangan 4-chizmani keltiramiz.

V I2 I1 M

4-chizma. Befarqlik egri chiziqlari kesishmasligining isbotlanishi

M va R nuqtalari I₁ egri chizig‘ida joylashganligi uchun iste’molchi ularning birortasini afzal ko‘ra olmaydi. M va X nuqtalari I₂ egri chizig‘ida joylashganligi uchun iste’molchi bularga ham bir xil munosabatda yondoshadi. Natijada iste’molchi R va X to‘plamlariga ham befarq bo‘lishi lozim. Biroq, amalda bunday bo‘lishi mumkin emas, chunki R to‘plami o‘z tarkibiga ko‘proq A va V

tovarlarni olgani uchun X to‘plamiga nisbatan afzalroq hisoblanadi.

Ehtiyojlarning har bir darajasiga ko‘ra cheksiz befarqlik egri chizig‘i mavjud bo‘lishi mumkin. Biz sodda ko‘rinishda faqat 3ta egri chiziqni ifodaladik. Bu 3ta egri chiziq tovarlar to‘plamining ranjirovkasi (tartibini) ta’minlaydi. Ranjirlash to‘plamlarni eng yuqori darajadagi afzalidan eng kam afzallikka ega bo‘lgani tomon tartibda qo‘yib chiqadi. Biroq, bu tartib bir to‘plamning boshqa biridan nechog‘liq afzalligini ko‘rsatib bera olmaydi.

2. Iste’molchi byudjetining cheklanganligi

Iste’molchi xatti-harakatini tushunishda byudjetning chegaralanganligi muhim ahamiyat kasb etadi. Byudjet chegaralanganligining tanlovga ta’sirini misol yordamida ko‘rib chiqamiz.

Talabaning stipendiyasi 10000 so‘m bo‘lib, u bu pulga 2 xil tovar – oziq-ovqat (O) va kiyim (K) sotib olishi mumkin. Bu tovarlar birligi narxini R_o va R_k deb belgilasak,

1) ovqatlanish uchun sarflangan pul miqdori (PM_o):

PM_o= R_o x O;

2) kiyim uchun sarflangan pul miqdori (PM_k):