1. Naflilik nazariyasining asosiy qoidalari. Naflilik funksiyasi, umumiy naflilik va chekli naflilik

1-rasm. Umumiy naflik va chekli naflikning o‘zgarishi.
1-rasmdan ko‘rinib turibdiki, ne'mat miqdori Q ning oshishiga, umumiy naflik U ning oshishi to‘g‘ri keladi (a-rasm). Ne'mat miqdori Q oshganda umumiy naf oshgani bilan, chekli naf ( _MU - har bir qo‘shimcha birlik ne'matning nafi) kamayib boradi (b-rasm). Maksimal naflik _Q^* nuqtada erishilganda, bu nuqtada chekli naflik ( _MU ) nolga teng bo‘ladi. Iste'molchining eng yaxshi iste'mol ne'matlar majmuini tanlashini, ne'matlar turi ikkita bo‘lgan hol uchun qaraymiz. Umuman olganda bu tahlilni keskin darajada cheklamaydi. Haqiqatdan ham iste'molchi tanlovini berilgan ne'mat bilan boshqa qolgan barcha ne'matlar o‘rtasida qarasak ham bo‘ladi. Ikkita ne'mat uchun naflik funksiyasi quyidagi ko‘rinishga ega (2-rasm).
Rasmda keltirilgan naflik funksiyasi _{( , ) U U X1 X2} ning grafigida funksiyaning _U1 va U ₂ qiymatlariga to‘g‘ri keluvchi chiziqlar keltirilgan. Masalan, _ABC chizig‘i naflik funksiyasining _U1 qiymatiga mos keladi va shu _ABC chiziqning har bir nuqtasiga mos keluvchi _{X 1} va _{X 2} ne'matlar miqdori kombinatsiyalari bir xil darajadagi naflik U₁ ni ta'minlaydi.
Grafikdagi _ABC chiziqning X₁ 0X ₂ tekislikdagi proyeksiyasi A₁B₁C₁ egri chiziq naflik funksiyasining U₁ qiymatiga to‘g‘ri keluvchi befarq egri chizig‘i deyiladi. Naflik funksiyasining _U1 va _{U 2} qiymatlariga mos keluvchi befarq chiziqlar quyidagi ko‘rinishga ega.

0
5.3-rasm. Befarqlik egri chiziqlari.
Befarqlik egri chizig‘i - bu iste'molchi uchun bir xil naf beruvchi ne'matlar kombinatsiyalarini ifodalaydi. Faraz qilaylik, _{X 1} - gumma, _{X 2} - fanta ichimligi.


X2
3
2
0 1 2 X1