1 modul. GİMnastikanin’ rawajlaniw tariyxi joba Gimnastikanın’ payda bolıwı h’a’m rawajlanıwı Milliy gimnastika sistemaları

O’zbekstanda gimnastikanın’ rawajlanıwı 

1879-jılda  Tashkentte  ashılg’an  en’  birinshi  pedagogika  oqıw  ornı  Tu’rkstan 

u’lkesindegi  rus  h’a’m  rus-tuzem  mektepleri  ushın  oqıtıwshılar  tayarlag’an.  Olar 

dene ta’rbiyası xaqqında en’ a’piwayı tu’siniklerge iye bolg’an. Bul oqıw ornının’ 

oqıw rejesinde ko’rsetilgenindey, studentlerdin’ gimnastika shınıg’ıwları: saplanıw, 

erkin h’a’reketler, h’a’r qıylı oyınlar h’a’m gimnastika u’skenelerinde orınlanatug’ın 

shınıg’ıwlardan ibarat bolg’an. 

Sol  waqıtları  gimnastika  baslang’ısh  bilim  orınlarında  o’tiler  edi,  biraq 

qa’nigelerdin’  jetispewshiligi,  sabaq  o’tiw  xanaları  h’a’m  sport  u’skenelerinin’ 

bolmag’anlıg’ı sebepli sabaqlardın’ sapaları to’men da’rejede edi.  

1912-jıldan baslap Peterburg, Varshava, Moskva qalalarınan gimnastika sportı 

boyınsha  trenerler  kele  baslag’an.  Sol  jılı  Stokgolm  qalasında  bolıp  o’tetug’ın 

Olimpiada  oyınlarında  qatnasıw  ushın  Rossiya  saylandı  komandasının’  tan’law 

jarısları  Tu’rkstanda  (Tashkentte)  bolıp  o’tken.  Sol  jılı  O’zbekstanda  sport 

gimnastikası  du’zilgen  jıl  dep  esaplandı.  Son’ın  ala  Qoqan,  Fergana  h’a’m 

Samarkand qalalarında gimnastika ja’miyetleri du’zilgen. 

1915- jıldı Tashkentte h’ayallar gimnastikası boyınsha oqıw kursları ashıldı. Usı 

kurslardı tamamlag’an Polina Garfung O’zbekstanda gimnastikanın’ rawajlanıwına 

u’lken u’les qostı. 

1917-jılı  Xalıqtı dene ta’rbiyası h’a’m sport arqalı salamatlandırıw ma’mleket 

isine aylanıp, gimnastika g’alabalıq bag’darda rawajlang’an. Usı waqıtta gimnastika 

Buxara, Kattaqorg’an, Namangan, Urgenish qalalarına tarqala basladı. 

 1918-jılı  «Balalar  sport  klubı»  ashılıp,  onda  gimnastika  shınıg’ıwları  h’a’m 

h’a’r qıylı oyınlar o’tkiziletug’ın edi.  

1919-jılı Tashkent qalasında Tu’rkstan Olimpiya oyınları o’tkizildi. 

1920-jılı  10-oktyabrde  Orta  Aziya  oyınları  bolıp  o’tti.  Bul  jarısta  O’zbekstan 

gimnastikashıları jen’impaz boldı.  

1920-jılı  Fergana  wa’liyatı  a’skeriy  komiteti  qasındag’ı  «Vseobuch»  bo’limi 

“Bes jıllıq mekteplerdin’ 1-2-klasslarında dene ta’rbiyası sabag’ın oqıtıw boyınsha 

qısqa bag’darlama” islep shıqtı. Bag’darlamada gimnastika, juwırıw, sekiriw, h’a’m 

h’a’r qıylı oyınlar menen shug’ıllanıw belgilengen edi. 

---

1928-jılı  Moskvada  o’tkizilgen  burıng’ı  Pu’tkil  awqamlıq  spartakiadasında 

O’zbekstanlı gimnastikashılar  komandalıq esapta         4-orındı iyeledi, al tashkentli 

gimnast Mecheslav Murashko bolsa burıng’ı awqamnın’ absolyut chempionı boldı. 

Tashkentte 

1929-jılı 

birinshi  ma’rte  dene  ta’rbiyası  do’gerekleri 

sho’lkemlestirildi h’a’m onda gimnastika sportı boyınsha jarıslar o’tkizildi. 

1930-jıllardan  baslap  balalar  h’a’m  o’spirimler  arasında  sport  gimnastikasın 

rawajlandırıw boyınsha ju’da’ u’lken jumıslar alıp barıldı. Tashkenttegi alımlar u’yi 

qasında ashılg’an balalar do’geregine N.V.Kravchenko trenerlik qıldı. 

1934-jılı  Tashkentte  bolıp  o’tken  I  Orta Aziya  h’a’m  Qazaqstan  Respublikası 

spartakiadasında  komandalıq  birinshilikte  birinshi  orındı  O’zbekstanlı  gimnastlar 

qolg’a kirgizdi. 

Ekinshi du’nya ju’zlik urıstan aldın’g’ı jıllarda jergilikli milletke tiyisli balalar 

menen islesiw jaqsı jolg’a qoyılg’an edi. 

1940-jılı respublika saylandı komandasında 4 o’zbek jigiti h’a’m 3 qız bolg’an. 

Olardı  ta’rbiyalawda  Tashkent  qalasındag’ı  90-sanlı  mektep  oqıtıwshısı 

L.Vapaevtın’ xızmetleri u’lken. 

1943-jılı 1-yanvardan h’a’tte orta mekteptin’ baslang’ısh klasslarında   a’keriy 

dene ta’rbiyası tayarlıg’ı boyınsha sabaqlar o’tile baslag’an. 

1943-jıl  sentyabr  ayında  mektepten  tıs  mekemelerdi  tiklew  xaqqında  arnawlı 

qarar qabıl etilgen. 

1944-jılı 118 mektepten tıs mekemeler tiklenip, sonnan 16 oqıwshılar u’yi, 11 

B.S.M.,  7  balalar  stadionları  h’a’m  bag’ları,  oraylıq  turistlik  stantsiyaları  qurılıp, 

olar  qa’rejet  penen  ta’miyinlengen.                        B.S.M  de  2000  nan  aslam  mektep 

oqıwshıları shug’ıllang’an.