1 modul. GİMnastikanin’ rawajlaniw tariyxi joba Gimnastikanın’ payda bolıwı h’a’m rawajlanıwı Milliy gimnastika sistemaları

Frantsuz  gimnastika  sisteması  a’skeriy-  tirkewshi  bag’darda  bolıp,  Shved 

sisteması menen bir waqıtta  qa’liplesti. Frantsiyada gimnastika sistemasın jaratqan 

F.Amoros (1770-1848) edi. Ol turmısta h’a’m a’skeriy sharayatlarda za’ru’r bolg’an 

ko’nlikpelerdi  arttırıwg’a  ja’rdem  beretug’ın  shınıg’ıwlar-tosıqlar  qoyılg’an 

ashıqlıqta ju’riw h’a’m juwırıw, qural-jaraqlar menen h’a’r qıylı biyiklikten sekiriw, 

ju’kti yamasa «jaradardı» bir jerden ekinshi jerge ko’terip alıp barıw, ju’ziw h’a’m 

---

su’n’giw, gu’resiw, ılaqtırıw, oq atıw, qılıshlasıw h’a’m shabandozlıq shınıg’ıwların 

en’ jaqsı shınıg’ıwlar dep esapladı. Ol o’z sabaqlarında ju’da’ u’lken tezlikte  h’a’m 

ku’shti ko’p u’nemlep o’tiw lazım bolg’an gimnastika a’sbapların (ag’ash za’n’gi, 

arqan, ag’ash diywallar, qadalardı) qollanatug’ın edi. Sabaqtı ol belgili bir sxemada 

emes, al tek ulıwmalıq printsiplerge tiykarlanıp o’tken: 

- shınıg’ıwlar shug’ıllanıwshılarg’a tu’sinikli h’a’m mu’mkinshiligi bolg’ansha 

an’sat bolıwı kerek; 

-      shınıg’ıwlardı  jen’ilden-  qıyıng’a,  a’piwayıdan-  quramalıg’a  qaray  izbe-

izlikte o’tiw kerek; 

-   sabaqlarda oqıwshılardın’ jeke o’zgesheliklerin esapqa alıw kerek bolg’an. 

Shınıg’ıwlar a’skeriy qosıqlar menen birge orınlang’an. Bul durıs dem alıwdı 

rawajlandırıwg’a ja’rdemlesedi h’a’m Watandı su’yiwshilik sezimlerin oyatadı dep 

esaplandı. Bunday usıl, sabaqtı muzıka menen birge alıp barıwg’a qoyılg’an birinshi 

qa’demler edi.  

Frantsuz gimnastika sisteması shınıg’ıwların ko’p ma’mleketler fizikalıq h’a’m 

a’skeriy tayarlıqta qollang’an.