1-Mavzu: XI xv asrlarda Angliya Mustahkamlash uchun savollar

qotira boshladilar.Afsonaviy Hindistonni qidirib topishga evropaliklarni yana boshqa bir sabab ham qiziqtirgan edi. Evropada tovar xo‘jaligining rivojlanishi qimmatbaho metallarni ko‘proq talab qila boshlaydi. Oltin bilan kumush Evropa feodallari va o‘sib borayotgan burjuaziyaning xo‘jalik maqsadlariga tobora ko‘proq zarur bo‘la boshlaydi, Ammo G‘arbiy Evropada qimmatbaho metallar qazib olish ishlari juda sust rivojlanmoqda edi.SHarq bilan bo‘ladigan savdo oltin va kumush masalasida yushimcha qiyinchilik tug‘dirmoqda edi. Levant savdosining balansi Evropa uchun foydasiz bo‘lib qoldi. Evropa SHarqning qimmatli g‘aroyib mollari evaziga o‘zining qishloq xo‘jalik va o‘rmon xo‘jaligi mahsulotlarini, mis, qalay, qysman movutva boshqa ayrim sanoat mollarini bera olardi. Evropaning bu mollari har-holda SHarq mollariga nisbatan umuman ancha arzon yurar va shuning uchun SHarqdan sotib olinadigan mollarning qiymatini qoplay olmas edy. SHunday qilib, evropaliklar har yili SHarqqa etmay qolgan summaning muayyan miqdorini qimmatbaho metallar bilan to‘lashga majbur bo‘lardilar, natijada oltin va kumush Evropaga kirmas, balki undai SHarq mamlakatlariga chiqib ketar edi.SHu tarzda «oltin problemasi» juda tez hal etishni talab qiladigan keskin iqtisodiy problemaga aylandi. Hindistongaboradigan yangi dengiz yo‘lini qidirish bilan birga evropaliklar zo‘r berib oltin qidirish payiga ham tushdilar. «Portugaliyaliklar oltinni Afrika qirg‘oqlaridan, Hindiston dan va butun Uzoq SHarqdan qidirardilar, oltin shunday bir tilsimli so‘z ediki, u ispanlaryi Atlantika okeaniorqali Amerikaga borishga undagan edi; oltin — oq tanlining o‘zi kashf qilgan yangi qirg‘oqda qadam qo‘yishi bilanoq eng avvalo talab qiladigan narsasi bo‘lib qoldi..,»1.Urta dengizda monopol vaziyatga ega bo‘lganligi tufayli levant savdosidan har holda katta foyda olayotgap italьyan sav- dogarlari emas, balki G‘arbiy Evropaning Atlantika okeaiiga yaqin turgan boshqa mamlakatlaridagi savdogarlar va ular bilan bog‘liq bo‘lgan feodallar Hindistonga boradigan yo‘lni qidirib topishdan ko‘proq manfaatdor bo‘lib chiqdilar. Portugaliya bilan Ispaniya birinchi navbatda ana shunday mamlakatlar edi.Portugaliyaliklarning Hindistonga boradigan dengiz yo‘lini ochishlari. XV asr davomida portugaliyaliklar mavrlar bilan bo‘lgan urush jarayonida va ular bilan olib borgan savdo-sotiq natijasida Afrikaning shimoli-g‘arbiy qirg‘oqlariga ki-rib bordilar. 1415 yilda Seutaning istilo qilinishi portuga- liyaliklarga Afrikaning g‘arbiy qirg‘oq oohili bo‘ylab janubga tomon siljib borish uchun muhim baza yaratib berdi.