1-Mavzu: XI xv asrlarda Angliya Mustahkamlash uchun savollar

3. Qolumbning Amerikani kashf qilishi. Portugaliyaliklar Hindistonga Afrikaning g‘arbiy qirg‘oqlari bo‘ylab siljib borayotgan bir paytda, qo‘shni Ispaniyada xuddi o‘sha Hindistonga bsrish yo‘lining boshqa bir varianti chiqib qoldi. Genuyalik X r i e t o f o r Qolumb (1451-—1596) 1492 yilda Ispaniyaning Ferdinand va Izabella hukumatiga Hindistonga g‘arb tomondan boradigan sayohat loyihasini taklif qildi. Kolumb Erning sharsimonligi haqidagi ta’limotga assslanib ish ko‘rdi. XV asr ohirlarida Evropa- fan ahllari bu ta’limotning to‘g‘riligiga yaia bir iqror bo‘ldilar. Kolumb bundan ilgari ham o‘zining shunday loyihasi bilan Portugaliya hukumatiga murojaat qilgan edi, ammo rad javobi olgan edi. Portugaliyaliklarning dengizdan Afrika bo‘ylab Hindistonga boradigan o‘z planlari bor edi; Diasning kashfiyotidan keyin bu planning uzil-jesil amalga oshirilishi yaqinlashib qolgan edi. Xuddi shu vaqtga kelib, Granada korolligini istilo qilish ishini tamomlagan ispan hukumati Qolumb loyihasiga, aksincha, xayrixohlik bilan qaraydi. Sayohatni uyushtirish uchun zarur bo‘lgan mablag‘niigbir qismini Kolumbning o‘zi, ko‘p qismini hukumat berdi. Kolumb yangi ochilgan mamlakatlarda o‘ziga va vorislariga korolь noibi va admiral lavozimlarini egallash huquqi berilishini shart qilib qo‘ydi. Uch kemadan iborat kichkina bir eskadra 1492 yilning 3 avgustida Palos gavanidan Atlantika okeaniga jo‘nab ketadi.1492 yil 12 oktyabrda Qolumb Karib dengizida Markaziy Amerikaga yaqin joydagi Bagama orollaridan birini topdi.Tezda u katta qo‘shni orollar — Gaiti va Kuba orollarini kashf etdi. SHundan keyingi sayohatlaridan birida Kolumb Janubiy Amerika (Ooinoko daryosining quyar joyi yaqinidagi) qirg‘oqlarini topdi1. Kolumb hayot ekanligidayoq ispanlar Amerikani kolonizatsiya qila boshlaydilar. Espanьola deb boshqacha nom berilgan Gaiti orolida birinchi koloniya tuziladi. YAngi dunyoni Qolumb kashf etgan bo‘lsa-da, 'bu dunyoga uning nomi berilmaydi. Kolumb Hindiston, Xitoy va YAponiyani kashf qildim deb qattiq turib oladi. Amerikadagi Kolumb kashf qilgan erlar ko‘p o‘tmay Ispaniyaning hafsalasini pir qiladi. CHunki Kolumbning yangi «G‘arbiy Hindistoni» haqiqiy «SHarqiy Hindiston»dan ko‘ra kambag‘alroq bo‘lib chiqadi, shaharlari vassivilizatsiyaei bo‘lmaydi. Mahalliy xalqda oltin va kumush uchrasa-da, lekin kutilgan darajadagidan ancha kam bo‘ladi.Tez orada Kolumb saroyning g‘azabiga yo‘liqdi. U 1506 yildaqashshoqlikda va hammaning nazaridan qolib chetda o‘lib ketdi.Viloyat shaharlaridan biri Valьyadolidda vafot etgan Kolumbning o‘limidan zamovdoshlari mutlaqo bexabar qoldilar.Qolumb ochgan qit’aga Amerika degan nom boshqa bir italьyan, florensiyalik A m e r i g o Vespuchchi (1452—1512) nomidan olib berildi. Amerigo «YApgi erga» bir necha marta sayohat qilib, Janubiy Amerikapipg shimoli-sharqiy qirg‘oqlarini batafsil tekshirib chiqdi. Amerigoning dengiz sayohatlari to‘g‘risidagi 1507 yilda pashr etilgan hikoyalar to‘plami juda mashhur bo‘lib ketdi. Qartograflar Kolumb kashf qilgan erlarni 1507 yildayoq o‘z kartalarida «Amsrigo erlari» degan umumiy nom bilan ko‘rsata boshladilar. Ksyinchalik «Amerigo» degap nomni eski qit’alar — Osis, Etzropa, Afrika iomlariga monandlashtirib «Amerika» deb o‘zgartirdilar.