Α, β, γ nurlaridan himoyalanish

α, β, γ - NURLARIDAN HIMOYALANISH

α, β, γ - NURLARIDAN HIMOYALANISH

#o‘z.m.u_fizika_1802_nurlanishning modda bilan o’zaro ta’siri

Odilov Akrom
Dunyo jamoatchiligi radiatsiya xavfidan xabardor bo‘lsada ayrim mamlakatlar yadro qurollari yaratishda davom etmoqdalar. AQSH da 1054, SSSRda 715, Fransiyada 196, Buyuk Britaniyada 45, Xitoyda 45, Hindiston va Pokistonda 5 martadan yadro qurilmalari portlatilgani ma’lum. Hozirgacha yer yuzida 170 dan oshiq yadroviy avariyalar sodir bo‘lgan. Har biri turli darajadagi salbiy oqibatlar keltirgan. Hozirgacha dunyo mamlakatlarida yaratilgan bir necha ming yadro qurollari yer yuzidagi barcha tirik mavjudodlarni bir necha marta yo‘q qilib yuborish quvvatiga ega, hatto yer sharini o‘z o‘qidan chiqarib yuborish ehtimoli bashorat qilinadi.
Radioaktiv moddalardan tinchlik maqsadlarida foydalanish keng rivojlanmoqda. Energetika va boshqa maqsadlarda yadro parchalanish jarayonidan foydalanib kelinmoqda, xususan, O‘zbekistonning “O‘rta buloq” (Buxora viloyati) va “Pamuk” gaz konlarida 1532 m va 2440 m chuqurliklarda yong‘inni o‘chirish maqsadida yadro portlatishlar amalga oshirilganligi to‘g‘risida ma’lumotlar bor.
O‘zbekistonda asosan 27 ta uran konlari (ular 40 atrofida sanaladi) ishga tushirilgan.
Olimlarning aytishicha, inson har kuni turli xil radiatsiyaga uchraydi. Masalan, rentgen yoki quyosh nurlariga. Hattoki, banandan ham nurlanish mumkin ekan.
Ionlashgan nurlar inson organizmiga zararli ta'sir ko'rsatib, og'ir kasalliklarning kelib chiqishiga sababchi bo'lishi mumkin. Uning ta'sirida inson og'ir kasallik hisoblanadigan nur, oq qon kasalligi va har xil xavfli shishlar, teri kasalliklariga duchor bo'lishi mumkin. Shuningdek, ionlashgan nurlar ta'sirida genetik ta'sirlanish, ya'ni keyingi avlodlarga ham ta'sir ko'rsatuvchi nasliy kasalliklar kelib chiqishi mumkin.
Radioaktiv nurlarning eng xavfli joyi shundaki, inson organizmida bu kasallik yaqqol namoyon bo'lguncha hech qanday belgiga ega bo'lmaydi. Aniqlangandan keyingi holat esa nihoyatda og'ir bo'lishi va ko'pincha o'lim bilan tugashi mumkin.
Radioaktiv moddalar bilan ishlaganda ishni to'g'ri tashkil qilish va muhofaza chora-tadbirlarini qo'llash xavfsizlikni ta'minlaydi.