1-mavzu. Turk tilida ot so’z turkumi (TÜRKÇede iSİM) Tayanch so’z va iboralar

23 – MAVZU. SIFATDOSHLAR (SIFATFİİLLER) (2)
Hozirgi zamon sifatdoshlari

Hozirgi zamon sifatdoshlari uch xil shaklda namoyon bo’ladi, ya’ni -en, -ici, -ir qo’shimchasini olgan holda yasaladi: çalışan kadın, geçici heves, akar su.

Ulardan eng faoli hisoblangan –en sifatdoshlari ancha chegaralangan hozirgi zamon ifodasi va sodda ish harakat ma’nosiga ega. Ulardan keng ko’lamda sifat va hozirgi zamon sifatdoshlari o’laroq qo’llaniladiganlari quyidagilardir: geçen yıl, batan güneş, satılan ev, sönmeyen ateş.

–en sifatdoshlari –miş sifatdoshlari kabi egalik qo’shimchalari olmaydi va o’zlari kesim bo’lib kelgan ergash gaplarni bosh gapning bo’laklaridan biriga sifat qiladi: Bu evi yapan usta Bursa’ya gitti.

Ular gapda kelishik qo’shimchalari oladi: “Minareyi çalan kılıfını hazırlar”. “Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar”.

Hozirgi zamon sifatdosh qo’shimchalaridan –ici sifatdoshlari davomiylik, odatiylik va kasb-hunar, mashgulot ma’nosida qo’llanadi: üzücü haber, yeyici adam, yırtıcı hayvan, geçici müdür kabi. Ular ma’nolariga ko’ra har doim faol va bo’lishli ko’rinishga egadir.